O Δεκαπενταύγουστος πέρασε, τα πανηγύρια τέλειωσαν, ο κάθε κατεργάρης στον πάγκο του. Είπαμε κι εμείς εδώ στην εφημερίδα μια φορά στα τόσα χρόνια να κάνουμε διακοπές πέντε μερούλες και σήμερα σαν να μας κακοφαίνεται που μπήκαμε και πάλι στη ρουτίνα. Ως και τα γραφεία μάς φαίνονται αγνώριστα στον γυρισμό. Ο Αλέκος Ράπτης, πριν πέσει με τα μούτρα στην έρευνά του ψάχνοντας το αρχείο του Η.Α. καθώς γύρισε από το πανηγύρι στους Ασπραγγέλους, μοιράζεται πρωί-πρωί με αναγνώστες τις εντυπώσεις του. 1500 άτομα υπολόγισε πως ήταν εκεί.
Μεγάλη η χαρά και η ικανοποίηση που γέμισαν κόσμο τα χωριά μας.
Εντελβάις
«Θα τη θυμούνται για καιρό οι πασχαλιές των κήπων, με το λευκό της φόρεμα ρεμβαστική, χλωμούλα… θυμάμαι κάπου μια γλυκιά, ρομαντική παιδούλα».
Όταν ακούω οτιδήποτε για το αγαπημένο χωριό τους Ασπραγγέλους, την Ντοβρά του Φρίξου Τζιόβα, τον θυμάμαι ακόμη περισσότερο τον καλό φίλο, τον υπέροχο αυτό άνθρωπο των γραμμάτων και της ποίησης. Και βγάζω τότε από το συρτάρι τα «εντελβάις» του, κιτρινισμένα από τον καιρό, τα ποιήματά του της δεκαετίας του 1940 και τα ξαναδιαβάζω. Τη «σονάτα», το «εγκώμιο». Πάντα επίκαιρα, όπως είναι όλα τα βιβλία του και τα γραφόμενά του. «Βρισκόμαστε μπροστά σε μια λεπτή ποιητική διάθεση, που ξέρει να εκφράζεται συγκρατημένα και υποβλητικά», όπως γράφει ο μεγάλος δάσκαλος Ευάγγελος Παπανούτσος στο μικρό του σημείωμα για τον ποιητή μας.
Σκρίπτα μάνεντ
Μια φορά σε κείνες τις εκπομπές που έκανα την εποχή που με κόπους, πολύ μεράκι, αλλά και μεγάλη απειρία, στήναμε με τον Μίμη τον Μωυσιάδη, τον Κώστα τον Ζωνίδη και τα άλλα πρωτοπαλίκαρα του κινήματος, τον ραδιοσταθμό Βήμα FM εδώ στα Γιάννενα, έκανα αναφορά στην «Ενδοχώρα», το φιλολογικό περιοδικό του 1960. Ο Φρίξος, με αυτή την ευκαιρία, μου είχε τηλεφωνήσει για συγχαρητήρια και συμβουλές. Θυμάμαι να μου μιλά για τις φράσεις «βέρμπα βόλαντ» και «σκρίπτα μάνεντ», που στηρίζονται στη φράση «έπεα πτερόεντα» και να μου κάνει τις δέουσες αναλύσεις. Όντως ως σήμερα κάθε φορά που γράφω ένα σχόλιο, ένα άρθρο, τον σκέφτομαι πολύ, κοιτώ το κείμενο πάλι και πάλι, καθώς τα γραπτά μένουν, ενώ τα λόγια τα παίρνει ο αέρας. Πόσα λόγια και πόσα σαρδάμ δεν κάναμε σε κείνες τις πρώτες ραδιοφωνικές εκπομπές. Δεν θα ξεχάσω το ταίρι μου στις ειδήσεις: «Στο μικρόφωνο η Μαίρη Κατέρη, στον ήχο ο Κώστας». Κι οι δυο μας τόσες ώρες στον αέρα και αμοιβή ούτε δεκάρα… για του σταθμού την πίστη την αγία. Έτσι ήμασταν εμείς όλα τα χρόνια. Για την τιμή των όπλων, που λέει ο λόγος.
Στις Πρέσπες
Ένα διήμερο δεν φτάνει με καμιά δύναμη, για να πάει κανείς στις Πρέσπες. Να περιηγηθεί στον Άγιο Γερμανό, τον Άγιο Αχίλλειο και τους Ψαράδες. Να πάει και στο Νυμφαίο με τον Αρκτούρο του. Εμείς το τολμήσαμε και μάλιστα συμπεριλάβαμε σε αυτό το ανεπανάληπτο για μας αυγουστιάτικο ταξίδι και τα παλιά αρχοντικά της Καστοριάς. Τι να πρωτοπεριγράψουμε από τις Πρέσπες… Να μιλήσουμε για το πρωινό με το τσουχτερό κρύο να σου περονιάζει το πρόσωπο μέσα στο κατακαλόκαιρο, ενώ ανεβαίνεις τα μονοπάτια, που σε οδηγούν στα ερειπωμένα αρχοντικά; Μήπως για τη μυρωδιά του νοτισμένου χώματος ή τα λυγερόκορμα δέντρα, τις κατάφορτες μηλιές, κορομηλιές και δαμασκηνιές, που έτσι να κάνεις το χέρι, έχεις με μιας στα χέρια σου τους καρπούς, άγουρους ή όχι, για μας δεν έχει καμιά σημασία. Να πάμε στον Άγιο Αχίλλειο και στον βυζαντινό ναό του, απομεινάρια της εποχής του 10ου αιώνα, με τη μικρή Πρέσπα να απλώνεται και να χάνεται μέσα στα βουνά; Ό,τι και να πούμε, ήταν μια διαφορετική εμπειρία από έναν άλλο κόσμο.
Συγκρίσεις κι απογοήτευση
Κι ενώ όλα σε συναρπάζουν στις Πρέσπες, από τα λιθόκτιστα παλαιά κτίσματα ως τις εκκλησιές και τα αρχαία χαλάσματα, από την πλωτή γέφυρα για να φτάσεις ποδαράτα στη στεριά του νησιού του Αγίου Αχιλλείου ως τις παραδοσιακές νοστιμιές των γυναικών του Συνεταιρισμού, μια άποψη έρχεται να τα γκρεμίσει όλα αυτά. Η εγκατάλειψη εδώ μυρίζει Ελλάδα. Τούτος ο τόπος βρίσκεται τόσο πολύ κοντά στη διπλανή Οχρίδα των Σκοπίων κι εδώ τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Μια λίμνη, η Οχρίδα, στην οποία χύνεται το μεγαλύτερο μέρος των νερών της Μεγάλης Πρέσπας, υδρεύει ακόμη και την πόλη. Επίσης, ένα μοναστήρι εκεί, ο Άγιος Ναούμ, τον οποίο παλαιότερα επισκεφθήκαμε, αξιοποιήσιμος στο έπακρον. Στη σκέψη και τις αναπολήσεις, θλιβόμαστε για τη σύγκριση. Γιατί εκείνοι, οι γείτονές μας Βαλκάνιοι, τα κατάφεραν κι όχι εμείς;
Άγνωστα πρόσωπα
Ας αφήσουμε τις Πρέσπες στην ησυχία τους, γιατί πραγματικά διακρίναμε μια ηρεμία πρωτόγνωρη αυτές τις δυο μέρες εκεί πάνω στα κρύα, ενώ έπρεπε να σφύζει η περιοχή από επισκέπτες. Ούτε ένα εκδρομικό λεωφορείο δεν συναντήσαμε στον δρόμο μας. Φαίνεται πως οι τουρίστες στα όρη και τις λίμνες είναι μόνο οι χειμερινοί. Οι υπόλοιποι καίγονται στις παραλίες.
Ας γυρίσουμε πίσω στα της πόλης μας και σε μια διαπίστωση. Ή οι Γιαννιώτες δεν έφυγαν, ή οι επισκέπτες ήταν τόσοι πολλοί, που παραμονές Δεκαπενταύγουστου στο παραλίμνιο ψυχαγωγικό πάρκο και στην πισίνα του, δεν έβρισκες τραπέζι να καθίσεις. Κοιτούσα γύρω, έψαχνα από εδώ κι από εκεί να βρω ένα γνωστό πρόσωπο, αλλά εις μάτην. Μπορεί να πρόκειται για τη νέα γενιά, σκέφτηκα. Όσο για τα γνωστά σε μας Γιάννενα, μόνο αλλού μπορεί να τα συναντήσουμε. Ίσως σε κάποιες εκκλησίες…
Στην οδό Σουλίου
Κατά μήκος όλης της οδού Σουλίου από τα φανάρια ως την πλατεία Ομήρου όλα είχαν βυθιστεί στο σκοτάδι όλο το γιορταστικό τριήμερο, αλλά και πριν τον Δεκαπενταύγουστο συνέβαινε το ίδιο. Δημοτικός φωτισμός δεν υπήρχε σ’ αυτόν τον δρόμο της πόλης. Αποτέλεσμα αυτής της ανυπαρξίας φωτισμού ήταν να γίνει διάρρηξη σε διαμέρισμα του πρώτου ορόφου σε πολυκατοικία με τον αριθμό 25α της οδού Σουλίου. Αφού ακόμη και σήμερα η κατάσταση συνεχίζεται, ας περιμένουμε και άλλες διαρρήξεις.
