Καθώς χάνουμε και τους τελευταίους από αυτούς που επέστρεψαν από την Κόλαση, αλλά και όλους τους άλλους που κατάφεραν και κρύφτηκαν από γνωστούς και φίλους στα σκοτεινά χρόνια της γερμανικής ναζιστικής βαρβαρότητας, χάνουμε και ένα συγκεκριμένο είδος σχέσης, που είχαμε με την ιστορία και τη βιωματική συνθήκη του Ολοκαυτώματος.
Η Ευτυχία Ναχμία – Νάχμαν, η σεβάσμια αυτή ηλικιωμένη γιαννιωτοεβραία γυναίκα, μια δικιά μας κοπέλα εδώ από τα Γιάννενα, μια Γιαννιώτισσα, ένας δικός μας άνθρωπος, από τους λίγους Ελληνοεβραίους και τους εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίους της Ευρώπης, που επέζησαν από τα δεινά της μισητής ναζιστικής βαρβαρότητας στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν είναι πια μαζί μας, καθώς έφυγε σε ηλικία 89 χρονών, χθες Τετάρτη 16 Φεβρουαρίου του 2022.
Ήμασταν οικογενειακοί φίλοι και όποτε επισκεπτόταν τα Γιάννενα, από το 2005 και μετά, πάντοτε ερχόταν στο σπίτι μας με τον σύζυγο της, ένα ευγενή άνθρωπο, τον κ. Τέλη Νάχμαν που χάθηκε και αυτός δυστυχώς πρόσφατα.
Με την Ευτυχία κάναμε ατελείωτες συζητήσεις, ατελείωτες ώρες, και στοχασμούς για το Ολοκαύτωμα, για τα δεινά που πέρασαν οι γιαννιωτοεβραίοι συμπολίτες μας και για τον εκτοπισμό τους στα γερμανικά ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου του Άουσβιτς και του Μπιρκενάου στην Πολωνία.
Το 1943, η Ευτυχία ήταν δέκα χρονών κορίτσι και μεγάλωνε στα Γιάννενα, όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας της, όταν εκείνο το καλοκαίρι ήρθε στα Γιάννενα η 1η ορεινή μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις» (1.Gebirgs Division «Edelweiss»), που αμέσως άρχισε να εφαρμόζει φοβικά και κατασταλτικά μέτρα εις βάρος του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης των Ιωαννίνων, μέχρι εκείνη τη σκοτεινή μέρα του εκτοπισμού στις 25 Μαρτίου 1944.
Από το καλοκαίρι του 1943 και μετά, εξαιτίας αυτής της κατάστασης και της εφαρμογής των γερμανικών ναζιστικών μέτρων, ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού των Γιαννιωτών Εβραίων άρχισε να σκέπτεται σοβαρά τη φυγή του και την απόκρυψή του στην πρωτεύουσα της Ελλάδας στην Αθήνα, ενώ κάποιοι άλλοι πιο τολμηροί εξέταζαν σοβαρά το ενδεχόμενο να καταφύγουν στα βουνά και να ενταχθούν στους αντάρτες για να πολεμήσουν τον γερμανό και ιταλό κατακτητή.
Η οικογένεια του Μωυσή Ναχμία (ο πατέρας της Ευτυχίας) θα πάρει την απόφαση και θα εγκαταλείψουν τα Γιάννενα, για να κρυφτούν στην Αθήνα, όπου θα τους βοηθήσουν ελληνικές οικογένειες και καλοί φίλοι, που θα διακινδυνέψουν τα πάντα στις μαύρες εκείνες μέρες της γερμανικής ναζιστικής κατοχής.
Οι καλοί φίλοι, με κίνδυνο της ζωής τους, θα κρύψουν την οικογένεια Ναχμία από σπίτι σε σπίτι με πλαστές ταυτότητες, στη σχετική ανωνυμία της Αθήνας, κάτω από τη σκιά της ναζιστικής βαρβαρότητας.
Αναφέρει χαρακτηριστικά στο βιβλίο της «Γιάννενα ταξίδι στο παρελθόν», η Ευτυχία Νάχμαν: «… Ο Μωυσής Ναχμίας (ο πατέρας της Ευτυχίας) γίνεται Βασίλης Οικονομίδης, η Άννα (η μητέρα της Ευτυχίας) μένει Άννα, το ίδιο και εγώ, ούτε Μαζαλτώβ ούτε Χίτσα: μόνο Ευτυχία, ο Τζέκος – Ιάκωβος (αδελφός της Ευτυχίας)- γίνεται Νίκος και ο Έμπερτ (ο άλλος αδελφός της Ευτυχίας) γίνεται Χρήστος …μας έσωσαν οι Άνθρωποι: αυτοί που δεν μας γνώριζαν, αλλά μας προσέφεραν καταφύγιο σωτηρίας. Οι δίκαιοι των Εθνών. Και εμείς τα παιδιά, ο Ιακώβ, ο Έμπερτ κι η Ευτυχία μένει να δοξάζουμε τον Θεό, που τους βοήθησε να μας σώσουν»…
Η οικογένεια Ναχμία, επέζησε του πολέμου και η Ευτυχία ξανάχτισε την ζωή της και έκανε οικογένεια στη μεταπολεμική Αθήνα, κρύβοντας αποφασιστικά τις ουλές, τις οποίες άφησε η ναζιστική βαρβαρότητα στα χρόνια του πολέμου, προσπαθώντας να ζήσει τις χαρές και τις λύπες της καθημερινής ύπαρξης.
Το 2007 η καλή οικογενειακή μας φίλη, η Ευτυχία Νάχμαν και η οικογένεια του Μωυσή Ναχμία (ο πατέρας της Ευτυχίας), διά του γιου της Ιάκωβου Ναχμία, μου εμπιστεύτηκαν ένα μικρό βιβλίο – τεύχος, στο οποίο είναι καταχωρημένες 48 ασπρόμαυρες φωτογραφίες από δώδεκα (12) γερμανικά ναζιστικά στρατόπεδα, του Belsen, Flossenburg, Nordhausen, Buchenwald, Essen , Dachau, Ohrduuf, Neunburg, Landsberg, Murneau, Gardenlagen, Lipzig.
Το ιστορικό αυτό φωτογραφικό υλικό το δημοσίευσα στην εφημερίδα και στο agon.gr στις 27/01/2021 με την ευκαιρία του εορτασμού της Ημέρας Μνήμης Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος.
Τα δώδεκα (12) γερμανικά ναζιστικά στρατόπεδα, φωτογραφημένα το έτος 1945, από αμερικανό στρατιωτικό φωτογράφο για λογαριασμό του αμερικανικού στρατού αποτελούν μοναδικό φωτογραφικό υλικό τεκμηρίωσης, καθώς η φωτογραφική μηχανή του πολεμικού ανταποκριτή καταγράφει καρέ – καρέ τη γερμανική ναζιστική βαναυσότητα, που περικλείεται στο αγκαθωτό συρματόπλεγμα, στα απέραντα αυτά γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Η Ευτυχία ήταν μαχήτρια στη ζωή, με απίστευτο πλούτο γνώσεων και φιλοσοφικών αναζητήσεων και ήταν ένας σεμνός άνθρωπος, που διέθετε εκείνη την αύρα η οποία έκανε τη διαλογική συζήτηση μαζί της τόσο ευχάριστη και τόσο εποικοδομητική.
Αλλά πάνω απ’ όλα πάσχιζε να συγκεντρώσει στοιχεία και μαρτυρίες για την ταυτοποίηση των 2.000 συμπολιτών μας Γιανιωτοεβραίων, που χάθηκαν και έγιναν στάχτη στα κολαστήρια του Άουσβιτς και του Μπιρκενάου.
Από το 2005 και μετά, δουλέψαμε μαζί πάνω στις 18 φωτογραφίες της εκτόπισης, στην ταυτοποίηση αυτών των θυμάτων, με την παράκληση από την πλευρά της να δημοσιοποιήσω τα ονόματα των θυμάτων, δημοσιεύοντας τα στον Ηπειρωτικό Αγώνα, και να τα καταθέσω στο Yad Vashem, που είναι το Παγκόσμιο Κέντρο Έρευνας, Τεκμηρίωσης, Εκπαίδευσης και Μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος στην Ιερουσαλήμ..
Τιμώντας την μνήμη της Ευτυχίας, θα προχωρήσουμε στο επόμενο χρονικό διάστημα, μέσα από την εφημερίδα, στη δημοσίευση της ταυτοποίησης των περίπου εκατό (100) συμπολιτών μας Γιαννιωτοεβραίων από τους 2.000, που άφησαν την τελευταία τους πνοή στα ναζιστικά στρατόπεδα του Άουσβιτς και του Μπιρκενάου στην Πολωνία.
Η Ευτυχία είναι από τους λίγους, που επέλεξε να μιλήσει μέσα από τα βιβλία της, μέσα από τις προφορικές βιωματικές εμπειρίες του πολέμου, στα δύσκολα χρόνια της γερμανικής ναζιστική κατοχής.
Όποιο δρόμο κι αν επέλεξαν η Ευτυχία και όλοι αυτοί οι άνθρωποι για να μας περιγράψουν τα τρομακτικά χρόνια του ναζισμού, σίγουρα αυτά θα παραμένουν για πάντα χαραγμένα στις ψυχές τους, θυμίζοντας τους τον υπέρτατο βιωματικό τρόμο του μισητού γερμανικού ναζισμού.
Στη μνήμη της Ευτυχίας Νάχμαν
