Η εικόνα αυτή αποτυπώθηκε μέσα από τα στοιχεία, που παρουσιάστηκαν στην ημερίδα με θέμα «Προσβασιμότητα και Συμπεριληπτικός Σχεδιασμός στον Δημόσιο και Ιδιωτικό Χώρο», που συνδιοργανώθηκε από το Τμήμα Ηπείρου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και τον Σύλλογο Γονέων, Κηδεμόνων και Φίλων ΑμεΑ «Κυψέλη» το απόγευμα της Τετάρτης στον Πολιτιστικό Πολυχώρο «Δημήτρης Χατζής».
Στόχος της εκδήλωσης ήταν η ανάδειξη της προσβασιμότητας ως βασική προϋπόθεση για τον σχεδιασμό δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, καθώς και η προώθηση του συμπεριληπτικού αστικού σχεδιασμού που εξασφαλίζει ισότιμη πρόσβαση και συμμετοχή όλων των πολιτών στη ζωή της πόλης.
Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της ημερίδας αφορούσε την παρουσίαση των αποτελεσμάτων του ερωτηματολογίου που συμπλήρωσαν πολίτες των Ιωαννίνων, μεταξύ των οποίων και άτομα με αναπηρία. Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: το 61% των ερωτηθέντων θεωρεί δύσκολα προσβάσιμο το κέντρο της πόλης, το 71% το Νησί της Παμβώτιδας, ενώ σε υψηλά επίπεδα κινείται η δυσκολία πρόσβασης σε ξενοδοχεία και εστιατόρια (55%), μουσεία (54%), εμπορικά καταστήματα (48%) και πολιτιστικούς ή αθλητικούς χώρους (49%).
Η εικόνα δεν είναι καλύτερη ούτε για τους κοινόχρηστους χώρους, με μόλις 45% να κρίνει ικανοποιητική την πρόσβαση σε πάρκα και πλατείες, ενώ για το ιστορικό κέντρο το ποσοστό αυτό περιορίζεται σε 36%.
Πέρα από τα νούμερα, η καθημερινότητα
Πίσω από τα ποσοστά, βρίσκονται οι συνέπειες ενός περιβάλλοντος που δεν επιτρέπει την ισότιμη συμμετοχή όλων. Ένα στα δύο άτομα με αναπηρία δηλώνει ότι βιώνει διακρίσεις, ένας στους πέντε είναι άνεργος, ένας στους τρεις βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ οι πιθανότητες να μην καλύπτονται οι βασικές υγειονομικές ανάγκες είναι τέσσερις φορές υψηλότερες. Τα στοιχεία αυτά παρουσίασε η πρόεδρος του Συλλόγου ΑμεΑ «Κυψέλη» Λούλα Βέρμπη.
Στην ομιλία του, ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΗ Γιάννης Τσίγκρος υπογράμμισε πως ο εκσυγχρονισμός των υποδομών δεν μπορεί να περιμένει και πως η βελτίωση των υποδομών είναι υπόθεση κοινωνικής δικαιοσύνης. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε ο πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών Δημήτρης Ξυνομηλάκης, τονίζοντας ότι η αρχιτεκτονική και ο πολεοδομικός σχεδιασμός πρέπει να υπηρετούν την έννοια της ισότητας και της συμπερίληψης.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Νίκος Πατσαβός παρουσίασε τις αρχές του φιλικού και συμπεριληπτικού σχεδιασμού, μέσα από τα διεθνή παραδείγματα των βραβείων της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA), ενώ η αρχιτέκτων Έλενα Σιόντη αναφέρθηκε στις εμπειρίες προσβασιμότητας στον δημόσιο χώρο. Ο αρχιτέκτων Δημήτρης Πλιάτσικας ανέλυσε ζητήματα που αφορούν τις μελέτες προσβασιμότητας και τις περιπτώσεις σχεδιασμού που μπορούν να αποτελέσουν πρότυπο εφαρμογής.
Χαιρετισμούς απηύθυναν ο περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης και ο δήμαρχος Ιωαννίνων Θωμάς Μπέγκας, οι οποίοι αναγνώρισαν την ανάγκη για διαρκή προσπάθεια, ώστε οι παρεμβάσεις σε κτίρια και δημόσιους χώρους να υπηρετούν τον στόχο της καθολικής προσβασιμότητας. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης και εκπρόσωποι κοινωνικών φορέων, επιβεβαιώνοντας την ευρεία αποδοχή του ζητήματος.
Το συμπέρασμα που αναδείχθηκε καθαρά από τις εισηγήσεις και τη συζήτηση που ακολούθησε, είναι πως τα Γιάννενα εξακολουθούν να στερούνται ενός ολοκληρωμένου πλαισίου προσβασιμότητας, ικανού να διασφαλίσει ισότιμη συμμετοχή για όλους τους πολίτες. Οι υποδομές χρειάζονται άμεσα διορθωτικές παρεμβάσεις, αλλά και μια νέα φιλοσοφία σχεδιασμού που θα αντιμετωπίζει την προσβασιμότητα ως αυτονόητη υποχρέωση και όχι ως παραχώρηση. Όπως τονίστηκε χαρακτηριστικά, η προσβασιμότητα δεν αφορά μια μειοψηφία, αλλά το δικαίωμα όλων να κινούνται, να εργάζονται, να συμμετέχουν και να ζουν σε μια πόλη χωρίς αποκλεισμούς.
Στο περιθώριο της ημερίδας λειτούργησε στον ίδιο χώρο έκθεση έργων της UIA με τίτλο «Friendly and Inclusive Spaces Awards», καθώς και του προγράμματος «Αρχιτεκτονική για Όλους», παρουσιάζοντας εφαρμοσμένα παραδείγματα προσβάσιμης αρχιτεκτονικής.
