Όσο αυξάνονται οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνη (ΤΝ), τόσο αυξάνονται και τα ερωτήματα σχετικά με τις επιπτώσεις που θα επιφέρει στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Όλα και συχνότερα ανακύπτουν ερωτήματα για το πώς θα επηρεαστούν οι εργασιακές σχέσεις και αν ή πόσες θέσεις εργασίας θα χαθούν. Παρά τους αφορισμούς ή τους πανηγυρισμούς, η πραγματικότητα είναι πως η ΤΝ είναι νέα τεχνολογία και δεν έχει μπει ακόμα σε γενικευμένη εφαρμογή. Για αυτό τον λόγο οι επιπτώσεις από την υιοθέτησή της μόλις έχουν ξεκινήσει να γίνονται κατανοητές.
Σε πολιτικό επίπεδο επιμέρους κράτη έχουν ξεκινήσει εσωτερικές διεργασίες για να καθορίσουν την στρατηγική τους σχετικά με τη ΤΝ. Για παράδειγμα το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο βρίσκεται σε προνομιακή θέση λόγω των μεγάλων επενδύσεων σε ερευνητικές υποδομές, ανθρώπινο δυναμικό και ψηφιακές δεξιότητες, αποβλέπει σε αύξηση του ΑΕΠ κατά 10% μέχρι το 2030 μέσω της ΤΝ. Ωστόσο στον οδικό χάρτη που δημοσιεύτηκε στις 6 Γενάρη 2021 δεν γίνεται κάποια αναφορά στις εργασιακές σχέσεις που θα διαμορφωθούν μετά από την γενικευμένη υιοθέτηση της ΤΝ.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέσω της Ειδικής Επιτροπής για την Τεχνητή Νοημοσύνη σε μία Ψηφιακή Εποχή (AIDA – Special Committee on Artificial Intelligence in a Digital Age) προετοιμάζει έναν οδικό χάρτη μελετώντας τις επιπτώσεις, προκλήσεις και κοινούς στόχους μεταξύ των κρατών μελών της Ένωσης. Αντίστοιχα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην στρατηγική που παρουσίασε έθεσε ως στόχο ένα νομικό πλαίσιο το οποίο θα λαμβάνει υπόψη την ηθική και νομική διάσταση της ΤΝ συνυπολογίζοντας τις επιπτώσεις και τα ρίσκα που υπεισέρχονται στην κοινωνική και οικονομική ζωή.
Στην επιστημονική κοινότητα υπάρχει διχογνωμία.
Μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης προβλέπει αντικατάσταση πάρα πολλών επαγγελμάτων από μηχανές και κατ’ επέκταση μεγάλη ανεργία οι επιπτώσεις της οποίας χρειάζονται μία εντελώς νέα προσέγγιση για να περιοριστούν (παγκόσμιο βασικό εισόδημα). Αντίθετα πρόσφατη μελέτη του ΟΑΣΑ θεωρεί πως ουσιαστική αντικατάσταση από μηχανές θα γίνει σε ελάχιστα επαγγέλματα και κατ’ επέκταση η ανεργία από ΤΝ θα είναι περιορισμένη και αντιμετωπίσιμη με παραδοσιακούς τρόπους διαχείρισης της αγοράς εργασίας (επανεκπαίδευση, εργοδοτικά κίνητρα, κ.τ.λ.).
Κάποια από τα επαγγέλματα που απειλούνται είναι εκείνα που δεν απαιτούν κάποιο ιδιαίτερο μορφωτικό επίπεδο. Θέσεις εργασίας που δεν απαιτούν πολύπλοκες διαδικασίες και σκέψη μπορούν να αντικατασταθούν από μηχανές ευκολότερα. Ρόλο βέβαια παίζει και το γενικότερο περιβάλλον. Οι θέσεις εργασίας στον τομέα της λογιστικής για παράδειγμα μειώνονται από την ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων και των καναλιών πωλήσεων καθώς περιοδικές δηλώσεις ΦΠΑ και δηλώσεις εισοδήματος γίνονται αυτόματα και σε πραγματικό χρόνο στον κράτος. Επίσης τεχνικές θέσεις στη βιομηχανία που καλύπτονται κατά κύριο λόγο από άντρες χωρίς εξειδικευμένες σπουδές είναι θέσεις στις οποίες οι μηχανές πλέον αποκτούν πλεονέκτημα.
Αντίθετα τα “επαγγέλματα επαφής” στα οποία μεγάλο ρόλο παίζουν δεξιότητες που σχετίζονται με την ενσυναίσθηση και τη συναισθηματική κατάσταση των ατόμων δεν φαίνεται να επηρεάζονται ιδιαίτερα από την ΤΝ. Σε αυτά τα επαγγέλματα η πλειοψηφία των εργαζομένων είναι γυναίκες.
Μία ελληνική εθνική στρατηγική για τη ΤΝ νοημοσύνη είναι ένα καλό πρώτο βήμα για να θέσει τις βάσεις συζήτησης σε αναπτυξιακό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά όχι μόνο τις εφαρμογές της ΤΝ αλλά και τις επιπτώσεις. Αν αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή η άνοδος του Τραμπ στην εξουσία, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι βασίστηκε στους πολιτικά απομονωμένους, χαμηλής μόρφωσης, λευκούς άντρες της απο-βιομηχανοποιημένης Αμερικανικής περιφέρειας. Τα λάθη δεν πρέπει να επαναλαμβάνονται, ούτε με τη μορφή φάρσας.
