Τρίτη άποψη

Κτηματολόγιο για σινεφίλ

H πρώτη φορά που είδα στη ζωή μου Κτηματολόγιο ήταν στον κινηματογράφο. Στην ταινία του Ρομάν Πολάνσκι «Τσάιναταουν» (1974), υπάρχει μια σκηνή, όπου ο πρωταγωνιστής ιδιωτικός αστυνομικός, που υποδύεται μοναδικά ο Τζακ Νίκολσον, ερευνά στο Κτηματολογικό Γραφείο της περιοχής Βάλεϊ στο Λος Άντζελες τους τίτλους ιδιοκτησίας κάποιων υπόπτων.

Για κάποια αρκετά δευτερόλεπτα η κάμερα ζουμάρει σταθερά πάνω στον τόμο που κρατά και μπορεί κανείς να διακρίνει καθαρά τη δομή του φύλλου: αριθμός ακινήτου, θέση, περιγραφή, έκταση και διαδοχικά οι ιδιοκτήτες. Η συνέχεια της σκηνής είναι ότι σκίζει το φύλλο από το βιβλίο και το βάζει στην τσέπη του. Όντας τότε στο τρίτο έτος της Νομικής Αθηνών (η χρονιά είναι το 1983) μπορώ να πω ότι εντυπωσιάστηκα με την ύπαρξη ενός τέτοιου θεσμού, που δεν διαθέταμε τότε ως χώρα.

Ας σημειωθεί ότι η υπόθεση της ταινίας εκτυλίσσεται στο μακρινό 1937, χωρίς αυτό να κάνει αίσθηση σε όσους γνωρίζουν την εκτός Ελλάδος πραγματικότητα, όπου το Κτηματολόγιο είναι κάτι δεδομένο και αυτονόητο για κάθε αναπτυγμένη ή λιγότερο αναπτυγμένη χώρα του πλανήτη. Για να μην πούμε φυσικά για το γνωστό στους νομικούς κύκλους περίφημο «Οθωμανικό Κτηματολόγιο», το οποίο υπήρχε και λειτουργούσε από την εποχή της Τουρκοκρατίας στις περιοχές που ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Θεωρώ κεφαλαιώδες λάθος της ελληνικής πολιτείας το γεγονός ότι δεν διατήρησε και δε συνέχισε τη λειτουργία του Κτηματολογίου αυτού, που ήταν ένα έργο έτοιμο. Έναν αιώνα μετά οι περιοχές που αφορούσε το Κτηματολόγιο πασχίζουν ασθμαίνουσες ν’αποκτήσουν κτηματολόγιο, ενώ τα οθωμανικά αρχεία έχουν βεβαίως μεταφερθεί στο Κτηματολόγιο της Κωνσταντινούπολης, όπου παλιότεροι συνάδελφοι είχε χρειαστεί να καταφύγουν για να βρουν στοιχεία για υποθέσεις τους, ιδίως δασικών διαφορών. Εντυπωσιακό επίσης είναι το έργο της κτηματογράφησης των Δωδεκανήσων, που έγινε επί ιταλικής κατοχής. Είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ το Κτηματολογικό Γραφείο της Κω πριν από αρκετά χρόνια και δεν πίστευα στα μάτια μου: είναι αποτυπωμένο και καταγεγραμμένο μέχρι και το τελευταίο τετραγωνικό μέτρο του νησιού σε κάτι ασύλληπτης ακρίβειας χάρτες, που φυσικά φτιάχτηκαν σχεδόν πριν εκατό χρόνια με μέσα πολύ πιο πρωτόλεια από εκείνα της σημερινής τοπογραφικής επιστήμης (δορυφόροι, GPS κ.λ.π.).

Ο βιότοπος των καταπατητών

Αν με ρωτήσει κανείς ποιό από τα μεγάλα έργα υποδομών χρειάζεται περισσότερο η Ελλάδα, θα απαντούσα χωρίς δισταγμό το Εθνικό Κτηματολόγιο. Καλοί και υπέροχοι οι αυτοκινητόδρομοι, το φυσικό αέριο, οι σιδηρόδρομοι και όλα αυτά αλλά το Κτηματολόγιο είναι η βάση για τα πάντα, κυριολεκτικά όμως. Μα τι, θα αναρωτηθεί κάποιος εκτός χώρου, δεν έχουμε Κτηματολόγιο; Η απάντηση είναι ότι έχουμε «λίγο Κτηματολόγιο» και χρειαζόμαστε «πλήρες Εθνικό Κτηματολόγιο». Η κτηματογράφηση στην Ελλάδα άρχισε στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Έκτοτε το έργο έχει εκτελεσθεί σε επίπεδο κάλυψης της επικράτειας σε ποσοστό κάτω του 30%. Το ωραίο είναι ότι στο μνημόνιο (σε κάποιο από δαύτα) προβλέπεται πλήρης ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου μέχρι το 2020, πράγμα που ακούγεται ως νόστιμο ανεκδοτάκι, με τους ρυθμούς που πάει το πράγμα.

Τι φταίει όμως και δεν έχουμε ακόμη πλήρες Εθνικό Κτηματολόγιο, όπως όλος ο κόσμος ; Ας πούμε αρχικά ότι στην Ελλάδα ποτέ δεν ήταν δημοφιλής η ιδέα να ξέρουμε τι έχει ο καθένας και ιδιαίτερα το περίφημο Ελληνικό Δημόσιο. Από αρχαιοτάτων χρόνων είμαστε εναντίον του «πάνυ ακριβούς» για να χρησιμοποιήσω μια κλασική έκφραση του Θουκυδίδη. Όλα στο περίπου, όλα στο κάπου εδώ, κάπου πιο κεί και τα τοιαύτα. Όπως είναι φυσικό μια τέτοια νοοτροπία αποτελεί το «βιότοπο» για κάθε λογής καταπατητές και οικοπεδοφάγους δημοσίου τε και ιδιωτικού δικαίου. Και επειδή αυτές οι ιδιότητες (που θα έπρεπε με αυτές τις συνθήκες ενδεχομένως να αντιμετωπίζονται ως δραστηριότητες που φορολογούνται και ασφαλίζονται-θα είχε το κράτος τρελά έσοδα…) αποτέλεσαν «αιχμές» της οικονομικής ανάπτυξης σε αυτή τη χώρα, ήταν κρίμα να χαλάσει αυτή η τόσο παραδοσιακή εν τέλει ελληνική συνήθεια. Αλήθεια, πόσα ξενοδοχεία έχουν κτισθεί πάνω στον αιγιαλό, έτσι για να πούμε και ένα παράδειγμα, για να αφήσουμε τα εξοχικά σπίτια μέσα στα πρώην δάση κ.ο.κ. Έλα όμως που κάποτε αυτή η παλιο-Ευρώπη, που ατυχήσαμε να είμαστε μέλη της, μας υποχρέωσε να φτιάξουμε επιτέλους αυτό το περίεργο πράγμα που λέγεται Κτηματολόγιο. Και όχι μόνο μας υποχρέωσε, αλλά άκουσον άκουσον: μας χρηματοδότησε κιόλας για να το στήσουμε. Κακό του κεφαλιού της βέβαια. Και εξηγούμαι: Ενώ το Κτηματολόγιο ξεκίνησε ως έργο με χρηματοδότηση από την Ε.Ε., η τελευταία διαπίστωση έπειτα από αρκετά χρόνια «ατασθαλίες» στην εκτέλεση του έργου και προέβη στην απένταξή του από την κοινοτική χρηματοδότηση! Όπως θυμάμαι, όλα αυτά έγιναν προ κρίσης, όταν αρμόδιος ευρωπαίος επίτροπος ήταν ο Μισέλ Μπαρνιέ, που είχε κάνει μάλιστα σκληρές δηλώσεις επί του θέματος. Σκέπτομαι δύο πράγματα: α) ότι θα επρόκειτο για κάτι πολύ «χοντρό» για να γίνει απένταξη του έργου έτσι μπαμ και κάτω και β) είναι πολύ εντυπωσιακό το γεγονός ότι αυτές οι περίφημες «ατασθαλίες» δεν ερευνήθηκαν ποτέ -διορθώστε με αν κάνω λάθος. Με αυτά και αυτά, χωρίς το ευρωπαϊκό χρήμα το Κτηματολόγιο πάει με ρυθμούς πιο αργούς από τη χελώνα, βασιζόμενο μόνο σε ίδιους πόρους από τα τέλη και δικαιώματα που εισπράττει. Πριν από μερικούς μήνες ανακοινώθηκε ότι γίνεται πάλι προσπάθεια να ενταχθεί σε χρηματοδότηση από την Ε.Ε. και ότι οι επαφές βρίσκονται σε καλό δρόμο. Ας ελπίσουμε ότι είναι έτσι.

Kομίζει κανείς «γλαύκα εις Αθήνας» αν μιλήσει σχετικά με τα οφέλη του Κτηματολογίου. Ήδη τα βλέπουμε στα Κτηματολογικά Γραφεία που λειτουργούν. Ασφάλεια συναλλαγών, γρήγορη εξυπηρέτηση, μηχανοργάνωση. Όλα αυτά σε βάθος χρόνου βοηθούν οπωσδήποτε και την οικονομία. Τι θα μπορούσε να γίνει περισσότερο- πέραν της πλήρους κτηματογραφήσεως-; Θα ήταν σπουδαίο να υπάρχει πρόσβαση στο Εθνικό Κτηματολόγιο για έρευνα τίτλων μέσω διαδικτύου και μάλιστα, για όλες τις περιοχές της χώρας. Με ατομικούς κωδικούς εισόδου και μια ετήσια συνδρομή για να υπάρχει και ένα έσοδο. Πιθανότατα και έκδοση πιστοποιητικών και αντιγράφων μέσω διαδικτύου με ηλεκτρονική πληρωμή των τελών. Ακόμη, επειδή γίνεται λόγος για το «Περιουσιολόγιο Ακινήτων» του Υπουργείου Οικονομικών, αυτό μπορεί και πρέπει να αντικατασταθεί με το Κτηματολόγιο. Η διασύνδεση Υπουργείου Οικονομικών με το Εθνικό Κτηματολόγιο θα είναι αρκετή για την εικόνα της κατάστασης της ακίνητης περιουσίας κάθε πολίτη και μάλιστα με άμεση ενημέρωση, πράγμα που θα καταστήσει αχρείαστη την υποβολή εντύπου Ε9 κάθε χρόνο. Έτσι όπως είναι σήμερα τα πράγματα κάλλιστα μπορεί να βρει κανείς άλλα στο Κτηματολόγιο και άλλα στο Περιουσιολόγιο.

Ακούγεται τελευταία ότι θα αρχίσει η κτηματογράφηση της ελληνικής υπαίθρου. Όπως καταλαβαίνετε, θα γίνει της … «έκτακτης χρησικτησίας»… Τέλος πάντων όμως, η ημέρα που θα αρχίσει η λειτουργία και του τελευταίου Κτηματολογικού Γραφείου που προβλέπεται για την πλήρη κάλυψη της χώρας πρέπει να έρθει σύντομα. Κλείνοντας, τώρα που το σκέφτομαι, πρέπει να ξαναδώ το «Τσάιναταουν» γιατί δεν πρόσεξα εάν στο κτηματολογικό φύλλο που έβαλε στην τσέπη ο Τζακ Νίκολσον υπήρχαν βάρη ακινήτου. Πω, πω λάθος ασυγχώρητο για δικηγόρο!

Αρχική δημοσίευση christospanos.com

Σχετικά άρθρα

«Πονοκέφαλος» για μηχανικούς και ιδιοκτήτες

Ανάρτηση προσωρινών κτηματολογικών πινάκων σε 28 κοινότητες των Ιωαννίνων

Παράταση για τα ακίνητα «αγνώστου ιδιοκτήτη»