Και η ευτυχία;

Η παγίδα: Πόσο ευτυχής θα ήμουν αν είχα αυτό που δεν έχω,
Χ. Μπουκάι

Ευτυχία, μια τόσο δα μικρή λεξούλα που μας αναστατώνει, μας κινητοποιεί, μας καθορίζει. Τι είναι ευτυχία; Τα παιδιά απάντησαν:

• Η οικογένειά μου
• Οι φίλοι μας
• Τα παιδιά που παίζουν
• Αυτά που έχουμε
• Να είσαι αυτός που επιθυμείς
• Η μουσική
• Η βροχή αλλά περισσότερο ο ήλιος
• Το διάβασμα
• Ολόκληρη η καρδιά μας

Πόσες απαντήσεις κατέχουν και προσφέρουν απλόχερα τα παιδιά, ανυποψίαστα, μέσα στη σοφία τους.

Ευτυχία. Αναζητείται διακαώς. Σε μέρη, σε σχέσεις, σε επιτεύγματα, σε στιγμές. Γλιστράει και ξέρει να μεταμφιέζεται. Σίγουρα αποφεύγει συστηματικά όσους αναζητώντας την, χάνουν το νόημα, αποπροσανατολίζονται, δεσμεύονται σε ένα κυνήγι που μάλλον απομακρύνει, παρά κατευθύνεται προς την ακριβοθώρητη ευτυχία.

Πράγματι, παρατηρώντας τον τρόπο ζωής που επικρατεί στο δυτικό κόσμο, έναν τρόπο ζωής άμεσα συνυφασμένο με την κατανάλωση, την εικόνα, τη μαζικότητα και τη μηχανικότητα, εντοπίζουμε επιδιώξεις και συνήθειες οι οποίες αντί να μας διευκολύνουν μας εμποδίζουν και μας παγιδεύουν. Μερικές από αυτές θα μπορούσαν να είναι:

1. Η κουλτούρα της μάζας, η τάση μας να ταυτιζόμαστε και να ακολουθούμε τυφλά το πλήθος και τις επιλογές του. Η αίσθηση ότι αν δεν συμβαδίζουμε με τους πολλούς – στην εμφάνιση, στη διασκέδαση, στην καθημερινότητα, στις διακοπές – είμαστε «εκτός», μένουμε πίσω, υπολειπόμαστε. Το νόημα της ζωής είναι μια προσωπική υπόθεση και δύσκολα μπορεί να βρει κανείς το δικό του νόημα, βαδίζοντας σε φασόν, χιλιοπερπατημένες διαδρομές.
2. Η προσπάθεια / επιθυμία να ευχαριστήσουμε τους πάντες. Δύσκολο έως ακατόρθωτο. Η επίτευξη ενός τέτοιου στόχου, αυτομάτως συνεπάγεται τις προσωπικές «εκπτώσεις» σε πεποιθήσεις, ανάγκες, επιθυμίες. Έτσι όμως, χτίζουμε ταυτόχρονα μια εκπτωτική προσέγγιση της δικής μας ευτυχίας.
3. Το κυνήγι του πλούτου. Η απληστία. Η ταύτιση των χρημάτων με την ευτυχία, η θεώρησή τους ως το κλειδί που ανοίγει την πόρτα του δωματίου της ευτυχίας δεν φαίνεται να επαληθεύεται. Από τη στιγμή που οι βασικές μας ανάγκες είναι εξασφαλισμένες και δεν διακυβεύονται οι πρωταρχικές πτυχές της καθημερινής μας ζωής, η συσσώρευση πλούτου συνεισφέρει σε χαμηλό βαθμό στο αίσθημα ευτυχίας. Και τελικά, ποτέ η ευτυχία δεν είναι το αποτέλεσμα μιας εμμονικής επιδίωξης πλουτισμού.
4. Η θεώρηση του ότι η ευτυχία μπορεί να βιωθεί αφού όλα είναι τακτοποιημένα ή και ιδανικά (εργασία, εμφάνιση, σχέσεις, κτλ). Ο κόσμος, η ζωή, εμείς, είμαστε ατελείς, γεμάτοι ρωγμές και σκιές. Η αναζήτηση και η προσέγγιση της ευτυχίας μπορεί να ξεκινήσει αφού συνειδητοποιήσουμε ότι η τελειότητα δεν είναι προαπαιτούμενη. Όπως επισημαίνει και ο Χ. Μπουκάι «πάντοτε κάτι μας λείπει για να νιώσουμε ικανοποιημένοι και μόνο αν είσαι ικανοποιημένος μπορείς να απολαύσεις όσα έχεις. Γι’ αυτό μαθαίνουμε ότι η ευτυχία θα έρθει όταν ολοκληρώσουμε αυτό που μας λείπει. Κι επειδή πάντα κάτι λείπει, ξαναγυρίζουμε στην αρχή και δεν απολαμβάνουμε ποτέ τη ζωή».
5. Βασιλεία του εαυτού. Αν επιλέξουμε να τοποθετήσουμε τον εαυτό μας στο κέντρο του σύμπαντος, ξαφνικά το σύμπαν συρρικνώνεται, οι δυνατότητές του και οι προοπτικές του στενεύουν αισθητά. Ίσως ο δρόμος είναι πιο ενδιαφέρων, αν κανείς φροντίσει να σχετιστεί με τα δικά του 3 χιλιοστά (Gottlieb, D. 2018):

“Εκείνη τη νύχτα είδα ένα όνειρο. Ονειρεύτηκα ότι με επισκέφτηκε ο Θεός. Δεν ήταν ο Θεός στον οποίο πιστεύω, αυτός που διαβάζουμε στη Βίβλο. Ήταν ένας άλλος Θεός, που μου μίλησε λέγοντάς μου: «θα σου δώσω ένα κομμάτι του σύμπαντος. Δουλειά σου είναι να το φροντίζεις. Όχι να το μεγαλώσεις ή να το κάνεις καλύτερο – απλώς να το φροντίζεις. Κι όταν πια θα ‘μια έτοιμος, θα το πάρω πίσω, κι η ζωή σου θα έχει τελειώσει.»  Κοίταξα αυτό το κομμάτι του σύμπαντος και είδα ότι ήταν μόνο τρία χιλιοστά! Αυτό ήταν όλο κι όλο;”

Ίσως αν αναλάβουμε αυτή την ευθύνη, να φροντίσουμε με όλους τους δυνατούς τρόπους αυτό που μας αναλογεί, να αξιωθούμε κάποιες αξιομνημόνευτες στιγμές ευτυχίας…

6. Αέναη διάσπαση. Το να ενδώσουμε χωρίς φραγμό σε μια διαρκή τροφοδότηση με πληροφορίες, ερεθίσματα, θόρυβο, «διασκέδαση» είναι πιθανώς ένας σίγουρος τρόπος κατακερματισμού της προσοχής και της προσήλωσης σε ένα στόχο. Τεμαχισμένη ενέργεια – μικρότερης δυναμικής ανάπτυξη…
7. Υποταγή στο φόβο. Συχνά η διαχείρισή του συνιστά μεγάλη πρόκληση. Κάποιες φορές θα λυγίσουμε, είναι σημαντικό όμως να θυμόμαστε ότι η εγκατάσταση του φόβου ως μόνιμου συνοδοιπόρου ή και οδηγού μας, θα μας προσφέρει ένα ταξίδι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του, πιθανότατα πολύ φτωχότερο από αυτό που ονειρευόμαστε.
8. Εξ ουρανού… δεν θα έρθει. Η συναισθηματική μας κατάσταση είναι σε μεγάλο βαθμό μια απόφαση μέσα στο πλαίσιο του εφικτού, ένα πεδίο που επηρεάζουμε με τον τρόπο που διαχειριζόμαστε ή (δεν) προσκολλόμαστε στο παρελθόν, που συνδεόμαστε με το παρόν και που ονειρευόμαστε (ή φοβόμαστε) το μέλλον…

Πηγές έμπνευσης:
D. Gottlieb, Γράμματα στον Σαμ, εκδόσεις Κασταλία
Χ. Μπουκάι, Ιστορίες να σκεφτείες, Εκδόσεις Opera
R. Harris, Η παγίδα της ευτυχίας, Εκδόσεις Αλκυών
https://www.becomingminimalist.com/
Hapiness – You tube