Τη Δευτέρα θα συμβεί ένα ενδιαφέρον αστρονομικό φαινόμενο. Ο Ερμής, ο μικρότερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος, θα φανεί να κινείται μπροστά από τον Ήλιο. Αυτό το σχετικά σπάνιο φαινόμενο που ονομάζεται διάβαση, συμβαίνει περί τις 13 φορές ανά αιώνα.
Ο Ερμής είναι μικρός, μα αρκετά μεγάλος ώστε με τον κατάλληλο εξοπλισμό θα φανεί σαν μία μαύρη κουκκίδα να κινείται αργά μπροστά από τον ηλιακό δίσκο. Να επισημάνω εδώ ότι το να κοιτάμε τον Ήλιο χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό είναι πολύ επικίνδυνο. Μπορεί να προκαλέσει μόνιμη τύφλωση. Ποτέ δεν κοιτάμε τον Ήλιο μέσα από τηλεσκόπιο, κιάλια, φωτογραφική μηχανή ή οποιοδήποτε οπτικό μέσο, χωρίς αυτό να έχει στηθεί από κάποιον υπεύθυνο που γνωρίζει τι κάνει.
Η διάβαση θα ξεκινήσει στις 14:35. Αυτή είναι η στιγμή που η άκρη του Ερμή φαίνεται για πρώτη φορά να αγγίζει το άκρο του Ήλιου. Χρειάζεται περί τα δύο λεπτά ώστε ολόκληρος ο δίσκος του πλανήτη να εισέλθει στον ηλιακό δίσκο. Το φαινόμενο θα ολοκληρωθεί πεντέμισι ώρες μετά. Θα διαρκέσει τόσο πολύ, ώστε θα είναι ορατό από το μεγαλύτερο μέρος της Γης, τουλάχιστον ένα μέρος του. Από τη χώρα μας θα παρατηρήσουμε την είσοδο του Ερμή στον ηλιακό δίσκο όχι όμως και την έξοδο καθώς αυτό θα συμβεί μετά τη δύση του Ηλίου.
Πώς εξηγείται το φαινόμενο; Γιατί παρατηρούμε τη διάβαση; Όπως και σε μία έκλειψη είναι θέμα γεωμετρίας, άλλωστε η διάβαση είναι μία μίνι έκλειψη.
Ο Ερμής βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο από ότι η Γη. Η τροχιά του είναι ελαφρώς κεκλιμένη σε σχέση με το δικό μας επίπεδο περιφοράς, περίπου κατά 7°. Αυτό δεν είναι πολύ, μα είναι αρκετό ώστε τις περισσότερες φορές όταν ο Ερμής βρίσκεται μεταξύ της Γης, του δικού μας δηλαδή οπτικού πεδίου, και του Ήλιου, να περνάει είτε πάνω είτε κάτω από τον ηλιακό δίσκο.
Για να συμβεί μία διάβαση, θα πρέπει ο Ερμής και η Γη να βρίσκονται ταυτόχρονα στο μέρος όπου τέμνονται τα επίπεδα των τροχιών. Γι’ αυτό οι διαβάσεις είναι σπάνιες, γιατί πρέπει να ευθυγραμμιστούν Γη, Ερμής και Ήλιος. Αυτό θα συμβεί τη Δευτέρα 11|11. Η επόμενη διάβαση είναι 13 χρόνια αργότερα στις 13 Νοεμβρίου 2032, οπότε ας ελπίζουμε να έχουμε καλό καιρό τη Δευτέρα.
Γιατί να παρατηρήσετε τη διάβαση;
Γιατί είναι μια μοναδική εμπειρία. Έχω παρατηρήσει διαβάσεις του Ερμή (και δύο της Αφροδίτης) και είναι πραγματικά παράδοξο να βλέπεις αυτόν τον μικροσκοπικό κύκλο να κινείται μπροστά από τον Ήλιο. Έχεις διαβάσει, γνωρίζεις πόσο τεράστιος είναι ο Ήλιος σε σχέση με τους μικροσκοπικούς πλανήτες, μα παρατηρώντας τη διάβαση αυτό το βλέπεις με τα ίδια σου τα μάτια, το ζεις, το βιώνεις! Μία πραγματικά βιωματική εμπειρία των μεγεθών του Ηλιακού μας συστήματος που δε θα ξεχάσεις ποτέ.
Έχει επίσης επιστημονική αξία. Οι διαβάσεις του Ερμή του 2003 και 2006 χρησιμοποιήθηκαν για τη μέτρηση της διαμέτρου του Ήλιου με μεγαλύτερη ακρίβεια από ποτέ: 1.392.684 +/- 65 km μια ακρίβεια 99,995%, καθόλου άσχημα!
Επίσης, όταν παρατηρείτε τη διάβαση, βλέπετε ένα παράδειγμα του πώς οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν εξωπλανήτες, κόσμους που περιφέρονται γύρω από άλλα άστρα. Αν η τροχιά ενός εξωπλανήτη τον κάνει να περνάει μπροστά από το άστρο του όπως φαίνεται από τη Γη, η διάβαση μπλοκάρει λίγο από το φως του αστεριού. Αυτή η ελάχιστη μείωση του φωτός είναι πολλές φορές ανιχνεύσιμη και μας αποκαλύπτει την τροχιά και το φυσικό μέγεθος του εξωπλανήτη. Η διάβαση του Ερμή είναι ακριβώς το ίδιο φαινόμενο, παρατηρούμενο στη γειτονιά μας.
