Νικόλαος Δούμπας: Ένας αγνοημένος «ακτιβιστής» της διασποράς

Στην εκδήλωση, που διοργάνωσε η Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σε συνεργασία με την Εταιρία Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης και τη σύμπραξη του Δήμου Ιωαννιτών, το βράδυ της Πέμπτης στον Πολιτιστικό Χώρο «Δημήτρης Χατζής», προβλήθηκε η μικρού μήκους ψηφιακή ταινία «Νικόλαος Δούμπας 1830-1900, ένας Δυτικομακεδόνας αναμορφωτής της νεότερης Βιέννης». Την παρουσίαση της ταινίας ακολούθησε συζήτηση σχετικά με την προσφορά του διαπρεπούς αυτού Έλληνα και εν γένει της εποχής του στον πολιτισμό και στην εκπροσώπηση της χώρας μας στο εξωτερικό.
Η πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης, ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης του ΑΠΘ Ευθυμία Γεωργιάδου-Κούντουρα, με πρωτοβουλία της οποίας ξεκίνησε το όλο εγχείρημα σε μια προσπάθεια εξωστρέφειας της Εταιρίας Ελλήνων Ιστορικών της Τέχνης σε ευρύτερο κοινό, παρατήρησε πως, παρόλη την προσφορά του, ο Νικόλαος Δούμπας δεν έτυχε της αναγνώρισης που θα του άξιζε στην Ελλάδα.
Ο Νικόλαος Δούμπας και η οικογένειά του έδρασαν στη Βιέννη το δεύτερο μισό του 19ου αι. Η καταγωγή του ήταν από τη Βλαστή Κοζάνης. Ο οίκος Δούμπα διακρίθηκε για την εμπορική του δραστηριότητα και την προσφορά του στον οικονομικό και πολιτιστικό τομέα. Ιδιαίτερα ο Νικόλαος Δούμπας ενδιαφέρθηκε για τις εικαστικές τέχνες και τη μουσική. Συνδέθηκε με εικαστικά ρεύματα και διαπρεπείς ζωγράφους και γλύπτες, μεταξύ αυτών ο Gustav Klimt, ενώ αξιοσημείωτη είναι η συμβολή του στη διάσωση των χειρογράφων του Σούμπερτ, παγκόσμια κληρονομιά της Unesco, τα οποία συνέλλεγε. Στο κοινωνικό πεδίο διακρίθηκε για το φιλανθρωπικό του έργο. Με τη διαθήκη του άφησε χρηματικό ποσό στο Σύνδεσμο Βιεννέζων Καλλιτεχνών και στην Ακαδημία Εικαστικών Τεχνών κληροδότησε 20.000 φιορίνια, των οποίων ο τόκος όριζε να απονέμονται, ως βραβείο Δούμπα, σε σπουδαστές της ζωγραφικής ή της γλυπτικής. Στο χώρο της Ελλάδας η δράση του είναι γνωστή για την εικονογράφηση των Προπυλαίων της Αθήνας και την ανάδειξη του Έλληνα ζωγράφου Κώστα Παρθένη, στον οποίο ανέθεσε την εικονογράφηση μέρους του Ελληνορθόδοξου Ναού του Αγ. Γεωργίου της Βιέννης.
Παρόλα αυτά, αν και το όνομα του αναγράφηκε στη Χρυσή Βίβλο των επιφανών, εξακολουθούσε σχεδόν ως το τέλος της ζωής του, οπότε και του απονεμήθηκε ο τίτλος του Μυστικοσύμβουλου του Αυτοκράτορα, να είναι ένα «παράδειγμα πρώιμου ακτιβιστή», που προτιμούσε απλά να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο σύνολο.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αρετή Αδαμοπούλου, ο Δούμπας υπήρξε «πατρωνας των τεχνών, πολυπράγμων, διαπνεόμενος από ανθρωπιστικές αξίες και την έννοια “του ανήκειν”, σε μια εποχή, που η έννοια της προσφοράς δεν αποτελούσε προσωπική επιλογή αλλά αποτέλεσμα συλλογικότητας».