Και τα δύο παλιά γιαννιώτικα αρχοντικά είναι πλέον επισκέψιμα, μετά από πολλές προσπάθειες. Το Αρχοντικό Ισμήνης Τζαβέλλα, επί της οδού Παύλου Μελά 31, είναι μάλιστα ανοιχτό σε μόνιμη βάση, καθώς εκεί στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου. Διαθέτει μόνιμο εκθεσιακό χώρο, ο όροφος λειτουργεί σαν μουσειακός χώρος «γιαννιώτικου αρχοντικού» και στον αύλειο χώρο του οργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις. Πρόσφατα άρχισε και ένας κύκλος συζητήσεων με το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, που είναι συνιδιοκτήτης στο Κληροδότημα, για την υπογραφή πρωτοκόλλου συνεργασίας σε μόνιμη βάση με το ίδρυμα, για την ακόμα καλύτερη αξιοποίηση του ιστορικού κτιρίου.
Κατόπιν συνεννόησης, είναι δυνατή η επίσκεψη στο αρχοντικό Καλούδη στην οδό Αρχιμανδρειού 5, που συντηρήθηκε και επισκευάστηκε πρόσφατα. Η επανάχρησή του αποτελεί ζητούμενο στο πλαίσιο μιας πρότασης ανάπλασης ολόκληρης της ιστορικής συνοικίας του Αρχιμανδρειού, πρόταση που ήδη έχει τεθεί στον δημόσιο διάλογο.
Πέραν, ωστόσο, της φυσικής επίσκεψης, δίνεται πλέον η δυνατότητα και εικονικής περιήγησης στους χώρους τους, οι οποίοι έχουν εξοπλιστεί και επιπλωθεί με εθελοντική εργασία και φροντίδα της Νέλλης Τζιμογάννη. Για πρώτη φορά τα δύο κτίρια αποτυπώθηκαν τρισδιάστατα με τη συμβολή της αντιδημαρχίας Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του ειδικού συνεργάτη του δημάρχου Βαγγέλη Καρβούνη και μέσω του διαδικτύου μπορεί να ξεναγηθεί ο επισκέπτης από κάθε γωνιά του κόσμου.
Σε τροχιά επανάχρησης έχει μπει και το κτίριο του κληροδοτήματος Γκαστή, στην οδό Κάνιγγος, με σκοπό να αξιοποιηθεί από φορείς νέων, ενώ προωθούνται οι διαδικασίες για την αξιοποίηση του κτιρίου του Ζωγράφειου Κληροδοτήματος στην οδό Κωλέττη.
Με σεβασμό στη βούληση των ευεργετών
«Η ευεργεσία έχει βαθιές ρίζες στην Ήπειρο. Τόσο βαθιές που έχει καταστεί ταυτόσημη με την περιοχή. Οι μεγαλύτεροι Εθνικοί ευεργέτες είναι Ηπειρώτες. Ο Δήμος μας, στο πέρασμα των χρόνων, έτυχε αυτής της ευεργεσίας από σπουδαίους ανθρώπους. Δωρητές και ευεργέτες, από τον Βασίλειο Πυρσινέλλα μέχρι την Ισμήνη Τζαβέλλα… κι άλλους που έβαλαν την σφραγίδα τους στην πόλη και στην ταυτότητά της. Οφείλουμε να τους θυμόμαστε και να τους τιμούμε. Το σημαντικότερο όμως είναι να σεβόμαστε τη βούλησή τους και με χρηστή διαχείριση να αποδίδουμε το μέγιστο στους συμπολίτες μας», τόνισε ο δήμαρχος Δημήτρης Παπαγεωργίου, κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου, σημειώνοντας ότι τα Κληροδοτήματα αποτελούν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης και μέριμνα της δημοτικής αρχής είναι η ανάδειξή τους με σεβασμό στη βούληση των ευεργετών.
«Η σημερινή δημοτική αρχή αυτό το έκανε πράξη. Παράλληλα έθεσε ως προτεραιότητα την ανάδειξη της κληρονομιάς του Δήμου, που είναι κληρονομιά της πόλης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο χώρος που βρισκόμαστε σήμερα, το Αρχοντικό της Ισμήνης Τζαβέλλα. Από ένα ξεχασμένο κτίριο μέχρι το 2019 αποτελεί πλέον μία κοιτίδα πολιτισμού. Η προσπάθεια αυτή συνεχίζεται. Με σεβασμό στη μνήμη, με ευθύνη στο παρόν και το μέλλον», πρόσθεσε.
Όπως ανέφερε ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Νίκος Σιορόκας. ο Δήμος διαχειρίζεται 18 Κληροδοτήματα και πέντε δωρεές. «Μέχρι σήμερα έγινε ένα σημαντικό έργο. Το έργο αυτό είναι συλλογικό. Συνεργάστηκαν διαφορετικές αντιδημαρχίες, διαφορετικές υπηρεσίες, ενώ σημαντική ήταν η εθελοντική εργασία που έγινε. Τα κληροδοτήματα, πέρα από κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς, αποτελούν και κομμάτι της πόλης. Η διαφύλαξή τους αποτέλεσε τον πρώτο στόχο, η ανάδειξή τους τον επόμενο. Η προσπάθεια που ξεκίνησε το 2019, εξελίσσεται με συγκεκριμένους στόχους», ανέφερε.
Αναλυτικά στοιχεία για τις παρεμβάσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, όπως και για τις ενέργειες που είναι σε εξέλιξη, έδωσε ο γενικός γραμματέας του Δήμου Βασίλης Ζωγράφος.
Όπως ανέφερε, παρότι τα κληροδοτήματα δεν έχουν την ίδια δυναμική –ορισμένα δεν έχουν προϋπολογισμό και έσοδα- η δημοτική αρχή προσπάθησε να τα αξιοποιήσει και να τα αναδείξει προς οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό όφελος της πόλης.
Ο κ. Ζωγράφος τόνισε ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια έγινε μια μεγάλη προσπάθεια να συντηρηθούν όλα τα κτίρια των κληροδοτημάτων, ειδικά αυτά που παρουσιάζουν μορφολογικό, ιστορικό και πολιτισμικό ενδιαφέρον, όπως τα κτήρια Μουλαϊμίδη, Ισμήνης Τζαβέλλα, Καλούδη, μετά τις σχετικές εγκρίσεις της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων.
Οι κυριότερες παρεμβάσεις έγιναν στα παρακάτω κτίσματα:
-Επισκευάστηκαν τα διαμερίσματα και η μονοκατοικία του κληροδοτήματος Χαραλάμπους, επί της οδού Ακαδημίας 14, που μετατράπηκε σε Κέντρο Εκπαίδευσης Μεταναστών (ΚΕΜ) Επισκευάστηκαν τα γραφεία του Ζωγράφειου κληροδοτήματος στον Γ’ όροφο στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου 2 στην Αθήνα και μισθώθηκαν.
-Προωθήθηκαν διαδικασίες για την αξιοποίηση του κτιρίου του Ζωγράφειου Κληροδοτήματος επί της οδού Κωλέττη 4 στα Ιωάννινα (παλαιά Πολεοδομία) μέσω μακροχρόνιας μίσθωσης.
-Ανακατασκευάζεται το κτίριο του κληροδοτήματος Γκαστή, με στόχο να αξιοποιηθεί από φορείς νέων με αντικείμενο τις ψηφιακές εφαρμογές.
Παράλληλα με τις προαναφερόμενες παρεμβάσεις διεκδικήθηκαν και διεκδικούνται νομικά όλες οι οφειλές που υπάρχουν προς τα Κληροδοτήματα, κυρίως από μισθώματα και διευκρινίζονται περιουσιακές εκκρεμότητες.
Με τα έσοδα των κληροδοτημάτων και με βάση τις επιθυμίες των Ευεργετών όπως εκφράζονται στις διαθήκες τους πραγματοποιείται μια μεγάλη κοινωνική προσφορά μέσω επιδομάτων σε ανύπαντρες μητέρες, διαζευγμένες ή χήρες, (Χαραλάμπους), με υποτροφίες σε μεταπτυχιακούς φοιτητές (Μπάρκα), με βοηθήματα γάμου και φοιτητικά επιδόματα (Γκαστή), με την οικονομική ενίσχυση του Ζωγράφειου Οίκου Ευγηρίας (Ζωγράφειο), με οικονομική ενίσχυση παιδικών σταθμών μέσω ΟΚΠΑΠΑ και του Γηροκομείο Ιωαννίνων (Μουλαϊμίδη), με οικονομική ενίσχυση παιδικών Σταθμών μέσω ΟΚΠΑΠΑ (Σούρλα) και με ενίσχυση του Σχολείου Μαρμάρων (Θώμου).
