«Μνήμη του Κόσμου» οι χρησμοί της Δωδώνης

Τα χρηστήρια ελάσματα αποτελούν τη δεύτερη ελληνική εγγραφή στον κατάλογο αυτό, μετά τον Πάπυρο του Δερβενίου, το αρχαιότερο αναγνώσιμο χειρόγραφο της Ευρώπης, και η ένταξή τους αποτελεί μια σημαντική αναγνώριση της αξίας τους σε παγκόσμια κλίμακα.
Την ανακοίνωση της έγκρισης από τη Διεθνή Συμβουλευτική Επιτροπή του προγράμματος, η οποία δεν έχει κοινοποιηθεί επισήμως στο Υπουργείο Πολιτισμού, έκανε η Λίνα Μενδώνη κατά την τελετή παράδοσης- παραλαβής του υπουργείου Πολιτισμού. «Ο Γιώργος Κουμεντάκης, ο νέος υπουργός, είναι και γούρικος, καθώς πριν από λίγο η UNESCO αποφάσισε την εγγραφή των ελασμάτων της Δωδώνης στον κατάλογο μνήμη του κόσμου», ανέφερε χαρακτηριστικά η Λίνα Μενδώνη, παραδίδοντας στον υπηρεσιακό υπουργό.
Ο φάκελος της υποψηφιότητας, τον οποίο συνέταξε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων και επιμελήθηκε η Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, προωθήθηκε σε συνεργασία με την Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την UNESCO και φέρει την υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας και του Δήμου Δωδώνης, αλλά και της επιστημονικής κοινότητας.
Το πρόγραμμα της UNESCO «Μνήμη του Κόσμου» έχει βασικό του στόχο τη διαφύλαξη από τη λήθη και τη φθορά, και την ανάδειξη, μέσω της πλήρους προσβασιμότητας, της τεκμηριωμένης κληρονομιάς της ανθρωπότητας, δηλαδή χειρόγραφα, εικονογραφήσεις, αρχειακό υλικό, ταινίες κ.ά.
Οι μολύβδινες πινακίδες της Δωδώνης είναι ένα μοναδικό σύνολο του αρχαίου ελληνικού κόσμο, που χρονολογείται από τον 6ο αιώνα π.Χ. έως τα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ. Είναι μικρά κομμάτια λωρίδων μολύβδου (που δεν υπερβαίνουν τα 13,20 εκατοστά μήκος και 6,70 εκατοστά πλάτος), στα οποία αναγράφονται ερωτήσεις, που απευθύνονται είτε μόνο στον Δία είτε σε αυτόν και στη Διώνη, τη λατρευτική του σύντροφο στη Δωδώνη. Συνολικά, έχουν ανακαλυφθεί περισσότερες από 4.000 μολύβδινες ταμπλέτες, διάσπαρτες στο τέμενος της Δωδώνης. Οι μολύβδινες ταμπλέτες δίνουν μια άμεση και αμερόληπτη πρόσβαση στις ανησυχίες των ερωτηθέντων: γάμος, διαζύγιο, γέννηση και επιβίωση παιδιών, ταξίδια, επαγγελματικά σχέδια, υγεία και θεραπεία, στρατιωτική θητεία, αγορά σκλάβων, χειραφέτηση. Οι πινακίδες δεν πιστοποιούν μόνο διαφορετικές διαλέκτους, αλλά και διαφορετικά χειρόγραφα δεδομένου του πλήθους των ανθρώπων που επισκέφτηκαν το μαντείο ανά τους αιώνες.
Λόγω της τυπολογικής ποικιλίας των ερωτήσεων και της πολύ διαφορετικής προέλευσης των ερωτητών, οι ταμπλέτες είναι ένα σύνολο ευρημάτων που όχι μόνο επιτρέπει μια μοναδική εικόνα της λατρευτικής πρακτικής του Μαντείου, αλλά προσφέρει επίσης διδακτικές πληροφορίες σχετικά με κοινωνικο-ιστορικά και πολιτικά πλαίσια. και υπόβαθρα, καθώς και επιγραφική και διαλεκτολογία.
Τα χρηστήρια πινάκια περιλαμβάνουν πληροφορίες, σχεδόν για κάθε πτυχή της κλασικής και ελληνιστικής Ελλάδας. Έτσι, αναδεικνύονται ζητήματα κοινωνικά, όπως η απελευθέρωση δούλων, η αντιμετώπιση της φτώχειας, η μετανάστευση, αλλά και εμπορικά ή οικονομικά, όπως οι παραγωγές μαλλιού και σιτηρών, η εξέλιξη συναλλαγών, η δυνατότητα εξόφλησης χρεών, καθώς και ζητήματα από τον κόσμο των συναισθημάτων, όπως η πορεία του γάμου, η δυνατότητα τεκνοποιίας, η αντιμετώπιση της χηρείας ή της απιστίας.
«Η αξία του συνόλου των χρηστηρίων ελασμάτων της Δωδώνης έγκειται στη μοναδικότητα αυτού του υλικού, το οποίο συμβάλλει ουσιαστικά στις γνώσεις μας για την αρχαία ελληνική θρησκεία, αλλά και για την καθημερινή ζωή των αρχαίων Eλλήνων, οι αγωνίες των οποίων ήταν αντίστοιχες των σημερινών», είχε αναφέρει σχετικά η κ. Μενδώνη, κατά την υποβολή της υποψηφιότητας.
Η εγγραφή των χρηστηρίων πινακίων της Δωδώνης στον Κατάλογο αναμένεται να προσδώσει πολλαπλά οφέλη, όχι μόνο στο μοναδικό αυτό αρχαιολογικό σύνολο, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων, που θα προβληθεί παγκοσμίως μέσω του διεθνούς οργανισμού, αλλά και στον εξαιρετικά σημαντικό αρχαιολογικό χώρο της Δωδώνης και στο Μουσείο των Ιωαννίνων.