Τόσο τα στοιχεία στην χώρα μας όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη παρουσιάζουν μια «υποχώρηση» της ηρωίνης και των οπιοειδών, που πριν από 17 χρόνια, όταν το ΚΕΘΕΑ ΗΠΕΙΡΟΣ ξεκίνησε τη λειτουργία του στα Γιάννενα, ήταν η κύρια ουσία χρήσης των εξαρτημένων σε ποσοστό μάλιστα 85%. Το ποσοστό αυτό σήμερα έχει μειωθεί στο 22,9%, κατατάσσοντας την ηρωίνη στην 3η θέση, μετά τα κανναβοειδή, που αποτελούν πλέον την κύρια ουσία χρήσης (34,9), και την κοκαΐνη (24,8%), που βρίσκεται στη δεύτερηθέση. Στους έφηβους που προσεγγίζουν το ΚΕΘΕΑ ΗΠΕΙΡΟΣ, η κάνναβη κυριαρχεί ως βασική ουσία χρήσης, καθώς αναφέρεται ως τέτοια από 8 στα 10 άτομα.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, στόχος του ΚΕΘΕΑ ΗΠΕΙΡΟΣ είναι η προσαρμογή των υπηρεσιών του στις μεταβαλλόμενες ανάγκες, όπως ανέφερε ο επιστημονικά υπεύθυνος Γιάννης Παπαχρήστου, δίνοντας στη δημοσιότητα τα απολογιστικά στοιχεία του 2023, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας κατά των Ναρκωτικών όπως έχει καθιερωθεί η 26η Ιουνίου.
Το 2023, 110 άτομα, εξαρτημένα από παράνομες ουσίες, προσέγγισαν το ΚΕΘΕΑ Ήπειρος και δέχθηκαν υπηρεσίες απ’ τις μονάδες της περιφέρειας Ηπείρου (Συμβουλευτικός Σταθμός Ιωαννίνων και Πολυδύναμο κέντρο Άρτας).
Η πλειονότητα αφορά το αντρικό φύλο (86,4%) και η μέση ηλικία του συνόλου τους είναι τα 33,4 έτη. Για τους περισσότερους από αυτούς η εμπλοκή με τις παράνομες ουσίες ξεκινά επί το πλείστον με τη χρήση κάνναβης με ποσοστό 77,4% και σε ηλικία περίπου 17 ετών, η οποία παραμένει και η κύρια ουσία χρήσης με ποσοστό σχεδόν 35%, με την κοκαΐνη και την ηρωίνη να ακολουθούν με ποσοστά 24,8% και 22,9%, αντίστοιχα. Αν και η ηρωίνη δεν αποτελεί πλέον την κύρια ουσία κατάχρησης, το ποσοστό της ενέσιμης χρήσης σε οποιαδήποτε φάση βρίσκεται στο 39,5% με ηλικία έναρξης τα 21 έτη.
Σε αυτό το πλαίσιο, μόνο το 51,9% έχει ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθιστώντας απαραίτητη και σημαντική την ύπαρξη του μεταβατικού σχολείου, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό (54,5%) διαμένει με τη γονική οικογένεια, καθιστώντας κρίσιμο τον ρόλο της επανένταξης στην αυτονόμηση των πρώην χρηστών.
Κατά την πρώτη επίσκεψη στο ΚΕΘΕΑ ΗΠΕΙΡΟΣ, περισσότεροι από τους μισούς χρήστες είναι άνεργοι ή εργάζονται περιστασιακά. Στην πορεία γίνονται αντιληπτά σωματικά προβλήματα υγείας περίπου στο 1/3, με κυριότερο την ηπατίτιδα C (9,1%), ενώ αυξημένο παρατηρείται το ποσοστό των προβλημάτων ψυχικής υγείας με κυριότερο την καταθλιπτική διαταραχή. Επιπλέον, σημαντική προβληματική συνθήκη αφορά τις νομικές εκκρεμότητες, καθώς περισσότερο από το 40% έχει νομικές εκκρεμότητες ή/και τουλάχιστον μία καταδίκη και περισσότεροι από ένας στους πέντε έχουν φυλακιστεί.
Το προφίλ των 110 ατόμων:
| Άνδρες | 86,4% |
| Γυναίκες | 13,6% |
| Μέση ηλικία | 33,4 έτη% |
| Έλληνες υπήκοοι | 91,8% |
| Κάτοικοι αστικών κέντρων | 81,8% |
| Μένει με γονική οικογένεια | 54,5% |
| Προηγούμενη θεραπευτική εμπειρία | 52 |
| Άνεργοι – Περιστασιακά εργαζόμενοι | 53,7% |
| Έχει ολοκληρώσει τη β΄βάθμια εκπαίδευση | 51,9% |
| Μέση ηλικία διακοπής σχολείου | 14,2 έτη |
| Μέση ηλικία έναρξης ουσιών | 16,7 έτη |
| Η κάνναβη ως ουσία έναρξης | 77,4% |
| Η κάνναβη ως κύρια ουσία χρήσης | 34,9% |
| Μέση ηλικία έναρξης της κύριας ουσίας | 19,4 έτη |
| Διάρκεια χρήσης κύριας ουσίας | 13,3 έτη |
| Ενέσιμη χρήση σε κάποια φάση | 39,5 |
| Σοβαρό πρόβλημα σωματικής υγείας | 30% |
| Μόλυνση από Hep C | 9,1 |
| Σοβαρό πρόβλημα ψυχικής υγείας | 36% |
| Τουλάχιστον μία καταδίκη | 40% |
| Τουλάχιστον μία φυλάκιση | 21,6% |
| Νομικές εκκρεμότητες | 42,6% |
Παράλληλα το ΚΕΘΕΑ ΗΠΕΙΡΟΣ, εκτός από την αντιμετώπιση των παράνομων ουσιών, υποστηρίζει έναν εξίσου σημαντικό αριθμό πολιτών (100 για το 2023), των οποίων βασικό πρόβλημα αφορά τις νόμιμες εξαρτήσεις, δηλαδή αλκοόλ, τυχερά παιχνίδια και διαδίκτυο. Ο πληθυσμός αυτός δεν είναι τόσο ομοιογενής, όσο στην περίπτωση των παράνομων ουσιών και παρουσιάζει πληθώρα διαφορετικών χαρακτηριστικών
«Πάμε μαζί»
Το ΚΕΘΕΑ Ήπειρος έχει αναπτύξει ένα συνολικό πλέγμα δομών και παρεμβάσεων τόσο σε ολόκληρη την Ήπειρο αλλά και σε δυο ακόμη γειτονικές περιφέρειες, τη Δυτική Μακεδονία και τα Ιόνια Νησιά.
Κατά την διάρκεια της προηγούμενης χρονιάς, οι Κινητές Μονάδες των τριών Περιφερειών πραγματοποίησαν συνολικά 405 εξορμήσεις, 352 επαφές με χρήστες παράνομων και νόμιμων εξαρτήσεων, ενώ στους 6.789 ανέρχονται οι αποδέκτες των δράσεων πρόληψης και ενημέρωσης. Επίσης, το 2023 ένα σύνολο 1.110 ανθρώπων προσέγγισαν και έλαβαν υπηρεσίες από το ΚΕΘΕΑ ΗΠΕΙΡΟΣ. Ο πληθυσμός αυτός αφορούσε 580 μέλη οικογένειας εξαρτημένων ατόμων, 277 ήταν θεραπευόμενοι από παράνομες ουσίες και 253 θεραπευόμενοι από νόμιμες εξαρτήσεις όπως αλκοόλ, τζόγος, διαδίκτυο.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, το ΚΕΘΕΑ Ήπειρος πραγματοποιεί καμπάνια με σύνθημα «Πάμε μαζί», για να υπογραμμίσει την αναγκαιότητα συλλογικής δράσης και πολιτικών συμπερίληψης για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων.
Ο κ. Παπαχρήστου τόνισε ότι στην περιοχή μας χρειάζεται να δείξουμε ότι ως κοινωνία διαθέτουμε την κεκτημένη εμπειρία και ωριμότητα, ώστε να εστιάζουμε στην εξάρτηση και όχι στις ουσίες, στις αιτίες και όχι στα συμπτώματα, στη θεραπευτική υποστήριξη και όχι στην καταστολή, στα ανθρώπινα δικαιώματα και όχι στις ηθικολογικές κρίσεις, στην αποδοχή και την αλληλεγγύη και όχι στο στιγματισμό και την περιθωριοποίηση.
«Η εξάρτηση από τα ναρκωτικά και προλαμβάνεται και θεραπεύεται, γι’ αυτό “πάμε μαζί” για δημόσιες, δωρεάν προσβάσιμες σε όλους και ποιοτικές υπηρεσίες, πρόληψη και θεραπεία που σέβονται τις ανάγκες τη φωνή και τη διαφορετικότητα των ανθρώπων και των τοπικών κοινωνιών. “Πάμε μαζί” για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς», σημείωσε.
Η καμπάνια πλαισιώνεται από ανοιχτές εκδηλώσεις του προγράμματος στις τρεις Περιφέρειες (Ηπείρου, Δυτικής Μακεδονίας, Ιονίων Νήσων).
Σε αναμονή και με αγωνία
Ερωτηθείς για τις αλλαγές που θέλει να προωθήσει το Υπουργείο Υγείας στον τομέα των εξαρτήσεων και της ψυχικής υγείας, ο κ. Παπαχρήστου σημείωσε ότι, πλην των διαρροών, δεν υπάρχει τίποτα νεότερο, γεγονός πάντως που έχει οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση τις δομές, με την αγωνία των εργαζομένων εντείνεται. Και αυτό γιατί, όπως σημείωσε ο κ. Παπαχρήστου, το ΚΕΘΕΑ ΗΠΕΙΡΟΣ υλοποιεί επτά πράξεις του ΕΣΠΑ, που ολοκληρώνονται στο τέλος Δεκεμβρίου, χωρίς ενημέρωση για το αν θα συνεχιστούν την επόμενη χρονιά.
