Πολύς λόγος γίνεται τον τελευταίο καιρό για τους κυκλικούς κόμβους των Ιωαννίνων.
Αλλά πριν αποκτήσουμε άποψη, ας σκεφτούμε ότι για κάθε νέο συγκοινωνιακό έργο χρειάζεται να περάσει κάποιο χρονικό διάστημα για να το συνηθίσει ο χρήστης. Στο διάστημα αυτό βέβαια, καλό είναι να γίνει και κάποια ενημέρωση από τους υπεύθυνους (π.χ. Τροχαία, ΜΜΕ, …) για τις αλλαγές, έτσι ώστε να μην αιφνιδιαστεί κάποιος που μπαίνει για πρώτη φορά στον κυκλικό κόμβο, ενώ είχε συνηθίσει να έχει μπροστά του μία διασταύρωση, σηματοδοτούμενη ή μη. Είναι και οδηγία άλλωστε των μελετητών, να μην λαμβάνουν υπόψη τους τα τροχαία ατυχήματα κατά το έτος κατασκευής του κόμβου, αλλά πριν και μετά.
Οι κυκλικοί κόμβοι λειτουργούν σωστά υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Η κυριότερη είναι η προτεραιότητα του οδηγού που βρίσκεται μέσα στον κόμβο, έναντι του εισερχομένου. Ο Έλληνας οδηγός (δικαίως) έχει συνηθίσει την προτεραιότητα του εισερχομένου, δηλαδή του εκ δεξιών οδηγού, όπως προβλέπει ο ΚΟΚ, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά. Το «διαφορετικά» είναι το φανάρι, ή το STOP και στην περίπτωση του κυκλικού κόμβου το κίτρινο ‘ανάποδο’ τρίγωνο, το οποίο σημαίνει: δώσε προτεραιότητα. Δεν χρειάζεται δηλαδή να σταματήσει ο οδηγός, αλλά να ελέγξει αν υπάρχει άλλο όχημα αριστερά του.
Να και μια άλλη προϋπόθεση καλής λειτουργίας του κυκλικού κόμβου: πρέπει να κατασκευάζεται σε σημεία όπου υπάρχει ορατότητα.
Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης άρχισαν να λειτουργούν οι κυκλικοί κόμβοι από το 1965 με το σύστημα αυτό της προτεραιότητας (του οδηγού του κυκλικού κόμβου), όχι όμως και στην Ελλάδα. Δυστυχώς ο ΚΟΚ δεν το έχει περιλάβει ακόμη.
Οι κυκλικοί κόμβοι κατασκευάζονται και για αισθητικούς λόγους: Ένας «ανοιχτός χώρος» με λουλούδια και παρτέρια είναι πιο όμορφος από μια τυποποιημένη διασταύρωση.
Οι Αμερικάνοι που έχουν άλλες συνθήκες οδήγησης από εμάς και είναι και πιο «υπάκουοι» χρησιμοποιούν το λεγόμενο σύστημα: “four way stop”, δηλαδή stop και στα τέσσερα ρεύματα μιας διασταύρωσης. Προτεραιότητα έχει όποιος φτάσει πρώτος! (Ούτε να το διανοηθώ δεν θέλω για την Ελλάδα…)
Ένας κυκλικός κόμβος μπορεί να ενώσει 3, 4, 5, ή και περισσότερους δρόμους με το ίδιο σύστημα, αρκεί να έχει ορατότητα, καλό φωτισμό, σωστή σήμανση, διαγράμμιση και τις απαραίτητες νησίδες. Γι’ αυτό και χρησιμοποιείται και σε εισόδους πόλεων για την μείωση της ταχύτητας.
Το μεγάλο όμως πλεονέκτημα των κυκλικών κόμβων (αγγλικά: roundabout, γαλλικά: giratoire, ιταλικά: girotondo, ισπανικά: nodo circular) είναι ότι εξαλείφει τις διασταυρώσεις των ρευμάτων. Οι συγκοινωνιολόγοι μάλιστα αναφέρουν σε μία διασταύρωση 32 διασταυρώσεις ρευμάτων, ενώ στους κυκλικούς κόμβους: καμία. Υπάρχουν μόνον συμβολές και μερισμοί (δηλ. διαχωρισμοί) ρευμάτων. Ειδικά, στους μεγάλους κυκλικούς κόμβους με περισσότερες της μιας λωρίδας μέσα στον κόμβο, υπάρχουν και πλέξεις ρευμάτων, οι οποίες θέλουν ειδική προσοχή.
Όλα αυτά είναι γνωστά από χρόνια στους μελετητές. Αλλά, όπως σε όλα τα θέματα, υπάρχουν λάτρεις και αρνητές! Δεν ισχυρίζομαι ότι ένας κυκλικός κόμβος δεν έχει προβλήματα, ούτε μπορούμε να τον κατασκευάσουμε παντού! Απλά υπάρχουν προϋποθέσεις και νόρμες που πρέπει να τηρούνται για την καλύτερη λειτουργία τους.
Είχα την τύχη να μετεκπαιδευτώ στο Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας του Ισραήλ στο “Technion Institute of Technology”. Η διατριβή μου είχε τίτλο: «Αξιολόγηση της ασφάλειας στους κυκλικούς κόμβους», 1995. Από μελέτη 20 αστικών διασταυρώσεων στο βόρειο Ισραήλ, που μετατράπηκαν σε μικρούς κυκλικούς κόμβους, προέκυψε μείωση των τροχαίων ατυχημάτων κατά 46%, παρ’ ότι κατά τα 10 χρόνια μελέτης, ο δείκτης ατυχημάτων ήταν αυξημένος κατά 16-18%.
Από τότε μέχρι τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει κατά πολύ, οι κυκλικοί κόμβοι όμως έχουν καθιερωθεί. Σε όλη την Ελλάδα θα τους δείτε σε εισόδους οικισμών, μικρών και μεγάλων πόλεων, αλλά και μέσα σε αστικές περιοχές. Οι κόμβοι αυτοί, αντίστοιχοι με αυτούς των Ιωαννίνων, λειτουργούν ικανοποιητικά.
Προϋποθέσεις: να μην υπάρχουν παρκαρισμένα αυτοκίνητα μέσα στον κόμβο και στις εισόδους – εξόδους, να υπάρχει πλήρης ορατότητα, σωστή διαγράμμιση, καλός φωτισμός και οι απαραίτητες διαχωριστικές νησίδες. Επίσης χρειάζεται ειδική μνεία για τα δίκυκλα και τώρα και για τα πατίνια. Το θέμα της πλέξης των ρευμάτων πρέπει να ληφθεί υπόψη στους μεγάλους κυκλικούς κόμβους.
Νομίζω ότι είναι θέμα χρόνου να εξοικειωθούμε μαζί τους!
Θυμάμαι τα λόγια των παλαιοτέρων: Κάθε αρχή και δύσκολη!
