Ιδιαίτερα στις συνθήκες της πανδημίας, με τον εγκλεισμό να οδηγεί στην όξυνση των ήδη υφιστάμενων προβλημάτων, γίνονται σημαντικά βήματα για να «σπάσει» η σιωπή και η αλυσίδα της βίας και αυτό αποτυπώνεται και στην αυξητική τάση των περιστατικών, στην περιοχή μας και πανελλαδικά.
Η 1η Ετήσια Έκθεση για τη Βία κατά των Γυναικών από τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής & Ισότητας των Φύλων σε συνεργασία με την UNICEF, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, δείχνει ότι μέσα σε έναν χρόνο, από την 1η Νοεμβρίου 2019 έως τις 31 Οκτωβρίου 2020, 4.872 γυναίκες ζήτησαν την υποστήριξη των αρχών και φορέων. Στο Συμβουλευτικό Κέντρο των Ιωαννίνων, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, απευθύνθηκαν για στήριξη και πληροφορίες 78 γυναίκες, ενώ οι κλήσεις τόσο προς τον Συμβουλευτικό Σταθμό, όσο και προς την Τηλεφωνική Γραμμή Υποστήριξης SOS 15900 αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της καραντίνας του Μαρτίου-Απριλίου.
Αυτό, σύμφωνα με την νομικό του Συμβουλευτικού Κέντρου Ελίνα Παπαγεωργίου μπορεί να οφείλεται αφενός στην αύξηση των περιστατικών αφετέρου στη λειτουργία του Κέντρου εδώ και οκτώ χρόνια στην περιοχή. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει αυξητική τάση παρόλο που το Κέντρο έχει ήδη στηρίξει περισσότερες από 1.000 γυναίκες όλα τα χρόνια της λειτουργίας του.
«Σχετικά με την παρούσα φάση δεν μπορούμε ακόμη να έχουμε ασφαλή συμπεράσματα, όμως στην προηγούμενη καραντίνα αυξήθηκαν τα περιστατικά, όπως αποτυπώθηκε στις κλήσεις στις γραμμές SOS αλλά και στο συμβουλευτικό κέντρο. Υπάρχει μια σταθερή ροή με αυξητική τάση», σημείωσε, προσθέτοντας ότι το Συμβουλευτικό Κέντρο παρέχει πολύπλευρη στήριξη σε συνεργασία με αρχές όπως η Ελληνική Αστυνομία, ο Δικηγορικός Σύλλογος, η Εισαγγελία και οι Ξενώνες Φιλοξενίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γ.Γ. Ισότητας, την περίοδο του πρώτου lockdown και πιο συγκεκριμένα την περίοδο Μαρτίου -Απριλίου 2020, στα Συμβουλευτικά Κέντρα του Δικτύου δομών για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών απευθύνθηκαν 549 γυναίκες στο σύνολο.
Το ποσοστό των καταγγελιών είναι σχετικά μικρό βέβαια σε σχετικά με τη συνολική εικόνα, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την οργάνωση του δικτύου που παρέχει ολοκληρωμένη υποστήριξη στα θύματα.
Όπως τόνισε η εκπρόσωπος του Γραφείου Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής βίας της Αστυνομικής Διεύθυνσης Ιωαννίνων, υπαρχιφύλακας Μαρία Μπαντή, η βία οποιασδήποτε μορφής κατά των γυναικών δεν είναι ιδιωτικό θέμα, αλλά ένα φαινόμενο με παγκόσμιες διαστάσεις.
«Για την ΕΛ.ΑΣ. η αντίδραση στο φαινόμενο αυτό αποτελεί έναν από τους κεντρικούς άξονες και γι’ αυτό έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την καταπολέμηση της πιο συνηθισμένης μορφής βίας, που είναι η ενδοοικογενειακή βία», σημείωσε, προσθέτοντας πως εδώ και ένα χρόνο λειτουργούν τα Γραφεία Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής βίας σε κάθε νομό και περιφέρεια, στελεχωμένα με κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό και με στόχο την ενθάρρυνση των θυμάτων, την ευαισθητοποίηση πολιτών, την εποπτεία και καθοδήγηση των περιφερειακών υπηρεσιών, την παρακολούθηση υποθέσεων και εκπαίδευση αστυνομικού προσωπικού.
«Τίποτα όμως δεν μπορεί να γίνει αν κάθε γυναίκα που υφίσταται βία, δε βρει το θάρρος να την καταγγείλει. Γνωρίζουμε ότι το κυρίαρχο αίσθημα ενός θύματος είναι ο φόβος. Πρέπει όμως να γνωρίζει πως εφόσον κάνει το αποφασιστικό βήμα, την περιμένει ένα οργανωμένο σύστημα από φορείς προκειμένου να την υποστηρίξουν», τόνισε.
«Καταφύγιο» οι Ξενώνες Φιλοξενίας
Την περίοδο αναφοράς, στους Ξενώνες Φιλοξενίας του δικτύου φιλοξενήθηκαν συνολικά 269 γυναίκες και 270 παιδιά. Εκ του συνόλου των γυναικών και παιδιών που φιλοξενήθηκαν την περίοδο αναφοράς στους Ξενώνες Φιλοξενίας ανά την Ελλάδα, οι 96 είναι γυναίκες πρόσφυγες και τα 117 παιδιά πρόσφυγες. Επιπλέον, με βάση την ημερομηνία εισόδου στο εξεταζόμενο χρονικό διάστημα έγιναν 186 νέες εισαγωγές για φιλοξενία, ενώ συνολικά 201 γυναίκες και παιδιά εκ των φιλοξενούμενων την ίδια περίοδο αποχώρησαν προς δικό τους ασφαλή προορισμό.
Οι Ξενώνες Φιλοξενίας με τη μεγαλύτερη πληρότητα από το σύνολο (γυναίκες και παιδιά) φαίνεται να είναι κυρίως σε Αττική με ποσοστό 26,5%, τη Λάρισα κατά 8,6%, τον Βόλο κατά 7,5%, την Θεσσαλονίκη με σχεδόν ίδιο ποσοστό 7,1%, τα Ιωάννινα με 6%, με ίδιο ποσοστό 4,5% την Λαμία και την Κοζάνη. Το 27,1% εκ του συνόλου των γυναικών και παιδιών φιλοξενήθηκαν στους υπόλοιπους Ξενώνες Φιλοξενίας του δικτύου.
Ο Ξενώνας Φιλοξενίας γυναικών θυμάτων βίας και των παιδιών τους του δήμου Ιωαννιτών, που λειτουργεί από τον Οργανισμό Κοινωνικής Προστασίας Αλληλεγγύης και Προσχολικής Αγωγής από το 2012, εντάχθηκε στο πρόγραμμα Γ. Γ. Ισότητας «Ανάπτυξη δομών και υπηρεσιών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προς όφελος των γυναικών και για την καταπολέμηση της βίας». Είναι δυναμικότητας 20 κλινών και στόχος του Ο.Κ.Π.Α.Π.Α. είναι η παροχή ασφαλούς διαμονής στις γυναίκες – θύματα και στα παιδιά τους.
«Το μήνυμα της ημέρας είναι διπλό. Αφενός μεν προς την κοινωνία, να αντιμετωπίζει με σεβασμό όλες τις γυναίκες (που μπορεί να είναι μάνα, σύζυγος, κόρη, φίλη) και κατ’ επέκταση ο σεβασμός προς κάθε άνθρωπο ανεξαρτήτου φύλου, ιδιότητας, εθνικότητας, ή άλλων χαρακτηριστικών. Αφετέρου απευθύνεται προς τη γυναίκα – θύμα βίας και είναι “Μιλήστε…”, μιλήστε στις δομές που υπάρχουν και σας υποστηρίζουν, μιλήστε και επικοινωνήστε με τις δομές που έχουν δημιουργηθεί για την στήριξη σας», αναφέρει η διοίκηση του Ο.Κ.Π.Α.Π.Α. σε ανακοίνωσή της.
Εφιάλτης με πολλές μορφές
Η πιο συχνή μορφή βίας προέρχεται από τον ερωτικό σύντροφο. Η βία μέσα στην οικογένεια μπορεί να εμφανίζεται με μορφές όπως είναι η ψυχολογική βία, η οικονομική εκμετάλλευση, η σωματική και η σεξουαλική κακοποίηση. Στα παραδείγματα ψυχολογικής βίας συμπεριλαμβάνονται πράξεις, όπως η κοινωνική απομόνωση, οι λεκτικές επιθέσεις, οι απειλές, ο εκφοβισμός, ο έλεγχος, η παρενόχληση ή η επίμονη παρακολούθηση, οι προσβολές, η ταπείνωση και η δυσφήμιση.
Η επικρατέστερη μορφή βίας για την περίοδο αναφοράς είναι η ενδοοικογενειακή βία σε ποσοστό 84% από το σύνολο των καταγεγραμμένων μορφών βίας στα Συμβουλευτικά Κέντρα ανά την επικράτεια, ενώ ακολουθούν με μικρότερα ποσοστά η σεξουαλική παρενόχληση και ο βιασμός.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, η σχέση θύματος–θύτη είναι κυρίως συζυγική (νυν ή πρώην) κατά 56%, καθώς και συντροφική (νυν ή πρώην) σε ποσοστό 13%, ενώ το 12% εκ του συνόλου των γυναικών θυμάτων που εξυπηρετήθηκαν από τα Συμβουλευτικά Κέντρα του Δικτύου Δομών της ΓΓΟΠΙΦ κατήγγειλαν ότι ο θύτης είναι μέλος της οικογένειας (π.χ αδερφός, πατέρας ή και άλλος συγγενής).
Σχετικά με την οικογενειακή κατάσταση των γυναικών θυμάτων βίας το 45% εκ του συνόλου δήλωσε ότι είναι παντρεμένη και συγκατοικεί με τον δράστη, το 18% εκ του συνόλου είναι άγαμη, με σχεδόν ίδιο ποσοστό 19% να είναι γυναίκες που βρίσκονται σε διάσταση και γυναίκες που έχουν πάρει διαζύγιο, ενώ το 4% δήλωσε ότι συμβιώνει με τον δράστη. Επιπλέον, εκ του συνόλου των γυναικών θυμάτων βίας το 71% έχει παιδιά και το 29% ανέφερε πως δεν έχει παιδιά.
Δε λείπουν βέβαια και οι νεοαναδυόμενες μορφές βίας κατά των γυναικών, όπως η έμφυλη βία στον Κυβερνοχώρο (Cyberviolence),που συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη διαδικτυακή παρενόχληση, τη διαδικτυακή παρακολούθηση, τη μη συναινετική πορνογραφία, την εκδικητική πορνογραφία.
«Να σταματήσουμε να ανατρέφουμε θύτες και θύματα»
Οι μορφές έκφρασης της βίας κατά των γυναικών είναι ποικίλες, όμως η πραγματική τους υπόσταση διαφοροποιείται με αποτέλεσμα την καταπάτηση κάθε φορά ενός διαφορετικού ανθρώπινου δικαιώματος ή συχνά και περισσότερων του ενός, αναφέρει η Επιτροπή Ισότητας του δήμου Ιωαννιτών με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.
«Ακόμη και στις πιο δημοκρατικές σύγχρονες δυτικές κοινωνίες της μεγάλης οικονομικής και τεχνολογικής ανάπτυξης και προόδου διαπιστώνονται ακόμα σοβαρά προβλήματα όσον αφορά την αντιμετώπιση των φύλων. Ο αγώνας που έχουμε μπροστά μας είναι σκληρός και άνισος.Έχουμε να παλέψουμε με παγιωμένες αντιλήψεις και πεποιθήσεις, που συχνά αποτελούν δομικά στοιχεία της προσωπικότητας των συνανθρώπων μας. Έχουμε όμως ένα μοναδικό όπλο για τη διαμόρφωση ενός καλύτερου μέλλοντος, την διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας. Είναι καθήκον μας να σταματήσουμε να ανατρέφουμε θύτες και θύματα. Ας μάθουμε όλοι στα παιδιά μας να αγαπάμε ο ένας τον άλλον σεβόμενοι τα ανθρώπινα δικαιώματα δίνοντας το καλό παράδειγμα. Σημασία έχει ο τρόπος που μαθαίνουμε να αγαπάμε τον άλλον χωρίς προϋποθέσεις», τονίζει.
