Άνθρωποι και τόποι που χάθηκαν, σε ένα «μπαούλο αναμνήσεων»

Το ντοκιμαντέρ, μια παραγωγή του John Ostfield και του Εργαστηρίου Ιστορίας της Τέχνης της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, είναι εστιασμένο στην πόλη των Ιωαννίνων, με τους λιγοστούς επιζώντες του Ολοκαυτώματος να περιγράφουν τις εμπειρίες τους, σε τοποθεσίες που έχουν αλλάξει στο πέρασμα του χρόνου. Και μάλιστα έχουν αλλάξει ακόμη περισσότερο τα τελευταία χρόνια, από το 2009 όταν ξεκίνησαν οι καταγραφές από τον κινηματογραφιστή και σκηνοθέτη Νίκο Χρυσικάκη, πάνω στο ερευνητικό πρότζεκτ της αναπληρώτριας καθηγήτριας Μουσειολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Εσθήρ Σολομών, που αφορούσε αρχικά την εβραϊκή κοινότητα συνολικά στην Ελλάδα.
«Ξεκινήσαμε να συγκεντρώνουμε μαρτυρίες Ελλήνων Εβραίων επιζώντων του Ολοκαυτώματος, όχι για να εμπλουτίσουμε την τότε ήδη εκτενή καταγραφή εμπειριών στο πλαίσιο της άνθησης της προφορικής ιστορίας, αλλά για να ανιχνεύσουμε και να συνδέσουμε τις εμπειρίες αυτές με τους χώρους της δικής μας ζωής. Με την καθημερινότητά μας. Αυτό όπου ο καθένας μπορεί να ονομάσει τόπο του», σημείωσε η κ. Σολομών, επισημαίνοντας πως σε μέρη και δρόμους που βρισκόμαστε ή επισκεπτόμαστε καθημερινά, εκεί ακριβώς κάποτε οι Εβραίοι της Ελλάδας έζησαν, δούλεψαν, δημιούργησαν αλλά και διώχθηκαν, συνελήφθησαν, κρύφτηκαν ή πολέμησαν.
Το 2016, με αφορμή το μη υλοποιημένο σχέδιο δημιουργίας ενός Εβραϊκού μουσείου στα Γιάννενα, ξεκίνησε ένας δεύτερος και καθοριστικός γύρος κινηματογραφήσεων, αυτή τη φορά μόνο στην πόλη. «Μέσω του λόγου των πληροφορητών, αλλά και της φυσικής μας κίνησης στον χώρο, σε χώρους που αναφέρονται στις αφηγήσεις τους, μέσα από το σχεδιασμό πρωτότυπων χαρτών και διαδρομών, και την εκτενή αρχαϊκή και γεωγραφική μουσειολογική και κοινωνική έρευνα που ξεκίνησε το 2009, οι προφορικές μαρτυρίες συνδέονται με συγκεκριμένες τοποθεσίες. Τοποθεσίες μιας σύγχρονης, οικίας και, συνάμα, άγνωστης γιαννιώτικης καθημερινότητας», ανέφερε η κ. Σολομών, προσκαλώντας όλους στην προβολή του ντοκιμαντέρ και σε ένα κοινό «περίπατο».
Όπως τόνισε ο κ. Χρυσικάκης, υπάρχουν λόγοι να δει κάποιος το ντοκιμαντέρ, αλλά ένας από τους πιο σημαντικούς είναι ότι αποτελεί μία τεκμηρίωση, η οποία πλέον δεν υπάρχει. «Μέσα στα χρόνια αυτά έχουμε αλλάξει εμείς, έχουν φύγει οι άνθρωποι, έχουν αλλάξει οι τοποθεσίες, έχει αλλάξει η πόλη, έχουν αλλάξει οι άνθρωποι, είναι όλα διαφορετικά», σημείωσε, προσκαλώντας το κοινό να δει τις αλλαγές αυτές, μέσα από τις διαδρομές που σχεδιάστηκαν πάνω στη δουλειά της έρευνας της κ. Σολομών. «Το ντοκιμαντέρ έρχεται, όπως θα μας πει η διήγηση μιας Γιαννιώτισσας, σαν μπαούλο με αναμνήσεις, το οποίο θα ανοίξει. Η ιδέα πίσω από αυτό είναι ότι όλη αυτή η σύνθεση των υλικών, που είχαμε για τόσα πολλά χρόνια, ίσως αποτελεί ένα μικρό μνημείο μνήμης για τους επόμενους Γιαννιώτες, για τους πιο μικρούς, αλλά και για τους ανθρώπους που θα επισκεφθούν την πόλη», σημείωσε.
Την εκδήλωση συνδιοργανώνουν η Ισραηλιτική Κοινότητα Ιωαννίνων, ο Δήμος Ιωαννιτών και το Εργαστήριο Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ενώ θα ακολουθήσει συζήτηση με τους δημιουργούς της ταινίας και το κοινό, την οποία θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Φιλήμων Καραμήτσος.
Την κινηματογράφηση, φωτογραφία και σκηνοθεσία επιμελήθηκε ο Νίκος Χρυσικάκης, το μοντάζ ο Στέλιος Χατζηκρεμίλης, τη μουσική ο Κώστας Παντελίδης. Αφηγητής είναι ο Χρήστος Σολωμός. Η παραγωγή έγινε με τη υποστήριξη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και του Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον. Διάρκεια προβολής 73’.