«Μπορείς αν θέλεις, να κρυφτείς όταν θα βρέχει
κάτω από ‘κείνα τα πλατάνια τα μεγάλα.
Μα έτσι γρήγορα το σύννεφο όπως τρέχει
η καταιγίδα θα ξεσπάσει, ποιος αντέχει;
Πήγαινε σπίτι σου, λοιπόν, και παρακάλα
να κάνει ο κεραυνός πως δεν τα είδε,
αυτά τα δέντρα, τα ωραία, τα μεγάλα,
αυτά τα δέντρα ανάμεσα σε τόσα άλλα».
Τα δέντρα, Παύλος Παυλίδης
Στο must read (από μικρούς και μεγάλους) αριστούργημα του Σελ Σιλβερστάιν «Το δέντρο που έδινε» μία μηλιά προσφέρει σε ένα μικρό αγόρι τη σκιά της, για να παίζει, να κρέμεται από τα κλαδιά της, να ονειρεύεται, να ερωτεύεται. Καθώς το αγόρι μεγαλώνει, επισκέπτεται όλο και σπανιότερα το δέντρο, ενώ, όποτε το κάνει, γίνεται απαιτητικό και άπληστο και η μηλιά, που είναι ευτυχισμένη, όταν βλέπει κι εκείνο ευτυχισμένο, θυσιάζει τους καρπούς της, τα φύλλα, τα κλαδιά, ακόμη και τον κορμό της, για να μην του λείψει τίποτε απ’ όσα αχόρταγα ζητάει.
Στο τέλος της ζωής και των δυο γερασμένων κι αποκαμωμένων ηρώων, το μόνο που μένει από τη μηλιά, που όλο έδινε, είναι ένα κούτσουρο, ενώ το αγόρι, που όλο ζητούσε, δεν θέλει πια τίποτε άλλο, παρά να καθίσει δίπλα από τα απομεινάρια της, φτωχό, λειψό, μόνο κι αυτό, όπως κι εκείνη.
Στον αχόρταγα φωτογραφημένο, προβεβλημένο και μονίμως κατειλημμένο από οχήματα ποικίλου κυβισμού παραλίμνιο δρόμο, οι πλάτανοι χρόνια τώρα προσφέρουν χωρίς αντάλλαγμα τη σκιά και τη δροσιά τους σε περιπατητές, ψαράδες, αθλούμενους, παιδιά, οικογένειες, επισκέπτες. Ό,τι τους έχουμε ζητήσει, τα παλιά, μεγάλα δέντρα αβίαστα και απλόχερα το έχουν προσφέρει. Στέκουν όλα αυτά τα χρόνια δίπλα στη λίμνη σιωπηλά και ακούνε τις ιστορίες μας, τις ανάσες μας, τα παραμιλητά μας. Τα φυλάνε στον κόρφο τους, τα δροσίζουν τις ζεστές μέρες, τα ζεσταίνουν τις κρύες και σκοτεινές. Κι εμείς, καθώς μεγαλώνουμε, γινόμαστε όλο και πιο άπληστοι και απαιτητικοί, λογαριάζουμε για δεδομένη και αιώνια την παρουσία τους -στιγμή δεν σκεφτήκαμε ότι μπορεί να αρρωστήσουν και να πεθάνουν. Γι’ αυτό και όταν πριν δέκα χρόνια άρχισαν να νοσούν, αδιαφορήσαμε και ολιγωρήσαμε, παρόλο που πυκνές ήταν οι επισκέψεις μας στη λίμνη και τα πρώτα σημάδια της ασθένειας είχαν κάνει την εμφάνισή τους. Μεταχρωματικό έλκος πλατάνου η διάγνωση. Ανθρώπου χέρι (φυσικά) φέρει την ευθύνη για τη διασπορά της νόσου, καθώς αυτή συντελείται ταχύτατα μέσω των μηχανημάτων εκσκαφής και των εργαλείων κοπής δέντρων.
Τον τελευταίο καιρό, πολλοί από τους πλατάνους της λίμνης, εκτός από τα εμφανή συμπτώματα της αρρώστιας τους, κουβαλάνε στους κορμούς τους και έναν κόκκινο κύκλο με ένα μεγάλο Χ στο κέντρο του, δηλωτικό ότι είναι καταδικασμένα να κοπούν, επειδή η ασθένειά τους είναι ανίατη και η κατάστασή τους μη αναστρέψιμη. Αν κατεβείτε μία βόλτα κάτω στη λίμνη και διασχίσετε τη διαδρομή από την πλατεία Μαβίλη έως και τα Ναυτάκια, θα διαπιστώσετε ότι ο αριθμός των καταδικασμένων δέντρων είναι ανησυχητικά μεγάλος. Κάποιοι συμπολίτες ήδη προειδοποιούν ότι ο περίπατός μας εκεί σύντομα δεν θα είναι ξανά ο ίδιος. Επιρρίπτουν ευθύνες στο Δασαρχείο Ιωαννίνων, στον δήμο και την περιφέρεια, επειδή γνώριζαν από καιρό για τη μεγάλη απειλή, που αργά ή γρήγορα θα σκότωνε τα πλατάνια και θα αλλοίωνε ανεπανόρθωτα το τοπίο στον κατά τ’ άλλα γραφικό Παραλίμνιο, αλλά δεν πήραν έγκαιρα μέτρα, δεν πρόσεξαν, δεν μερίμνησαν, για να σώσουν όσα δέντρα είχαν ακόμη ελπίδα να σωθούν.
Το μόνο που απόμεινε, έτσι που το ένα μετά το άλλο τα πλατάνια κάτω στη λίμνη σημαδεύονται για να κοπούν στο άμεσο μέλλον, είναι να παρακαλάμε (ποιον άραγε;) το κακό να σταματήσει, πριν η καταστροφή γίνει ολοκληρωτική, αλλά πολύ φοβόμαστε ότι οι ευχές και τα παρακάλια μας δεν θα πιάσουν (πάλι) τόπο.
Στο τέλος της ζωής τους, δίπλα από τα άψυχα κουφάρια τους, θα στεκόμαστε κι εμείς -γερασμένοι, ανήμποροι και αδύναμοι να υπάρξουμε κι άλλο αχάριστοι- θα αναπολούμε μετανιωμένοι τις στιγμές που κάποτε απολαμβάναμε τη δροσιά και τη σκιά των μεγάλων κλαδιών τους και πατούσαμε πάνω στο πυκνό χαλί από τα πεσμένα κιτρινισμένα φύλλα τους, αλλά ο μεγάλος περίπατος δίπλα από τη λίμνη δεν θα είναι ξανά ο ίδιος. Όχι μόνο για μας, που τίποτε δεν μας έφτανε και άπληστα ζητούσαμε κι άλλα χωρίς την ελάχιστη ανταπόδοση, αλλά και για τα παιδιά μας, που ίσως και να μεγάλωναν λιγότερο αχόρταγα και αδιάφορα, αγαπώντας λίγο παραπάνω τα παλιά, μεγάλα δέντρα, που όλο έδιναν και ήταν ευτυχισμένα.
