Ετοιμάζοντας ένα άρθρο σχετικό με το Μπιζάνι, πρόσεξα ότι δύο από τις φωτογραφίες, που είχα στη διάθεσή μου, έμοιαζαν υπερβολικά. Είναι δύο εικόνες από το παρατηρητήριο του ελληνικού στρατού πάνω από την Κανέτα. Στο βάθος διακρίνεται το Μπιζάνι και στην πεδιάδα ο λόφος Αβγό (Εικόνες 1, 2).
Σίγουρα θα έχετε παίξει το παιχνίδι με τις «6 διαφορές» σε κάποια εφημερίδα όπου ο αναγνώστης καλείται να εντοπίσει τις διαφορές ανάμεσα σε δύο σκίτσα. Σας προτείνω να παίξουμε τώρα μαζί αυτό το παιγνίδι με τις δύο φωτογραφίες, αρχίζοντας από τα δεξιά και προχωρώντας προς τα αριστερά.
Αν κοιτάξουμε μόνο το δεξί μέρος της φωτογραφίας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως οι δύο εικόνες είναι όμοιες, ή πως τραβήχτηκαν από το ίδιο ακριβώς σημείο η μία μετά την άλλη. Τα φυτά (1) είναι όμοια, με τα κλαδιά να προεξέχουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Η θέση των κλαδιών αυτών, σε σχέση με τους δρόμους και τα άλλα χαρακτηριστικά σημεία της πεδιάδας, είναι η ίδια (2). Τέλος, ο τρόπος που ο ήλιος φωτίζει τους λόφους είναι επίσης παρόμοιος (3). Αν οι φωτογραφίες είχαν τραβηχτεί από διαφορετικό σημείο σε άλλη ώρα, θα υπήρχαν περισσότερες διαφορές ανάμεσά τους.
Υπέθεσα αρχικά πως ο φωτογράφος είχε τραβήξει δύο φωτογραφίες, τη μια μετά την άλλη με τη μηχανή του στηριγμένη σε τρίποδο. Στη μία εμφανιζόταν ο διάδοχος, ενώ στην άλλη φαίνεται μόνο η θέα από το παρατηρητήριο του ελληνικού στρατού.
Όμως, οι ομοιότητες ανάμεσα στις φωτογραφίες σταματούν όταν εξετάσουμε την αριστερή τους πλευρά. Εδώ τα φυτά είναι διαφορετικά (4), ξαφνικά στη δεύτερη φωτογραφία βλέπουμε το έδαφος, ενώ στην πρώτη βλέπαμε θάμνους (5) και η βλάστηση στον απέναντι λόφο έχει αλλάξει (6). Πώς εξηγείται η μισή φωτογραφία να είναι απαράλλακτη και η άλλη μισή εντελώς διαφορετική;
Άρχισα να υποψιάζομαι πως κάποιος είχε προσθέσει τον διάδοχο στην εικόνα παραποιώντας τη σκηνή. Για να το αποδείξω όμως αυτό, έπρεπε να βρω μια άλλη φωτογραφία στην οποία ο διάδοχος εμφανιζόταν στην ίδια ακριβώς στάση. Τη βρήκα στο διαδίκτυο.
Όπως βλέπουμε, ο διάδοχος έχει και εδώ (Εικόνα 3) την ίδια ακριβώς στάση και συνομιλεί με τους ίδιους δύο αξιωματικούς. Πίσω του όμως, αντί για έναν παρατηρητή δίπλα στο τηλεσκόπιο, τώρα διακρίνουμε δύο!
Σίγουρα λοιπόν μία από τις δύο φωτογραφίες, η πανοραμική Εικόνα 2 ή η Εικόνα 3, είχε παραποιηθεί. Εκτός αν ήταν και οι δύο πλαστές…
Βρήκα στο διαδίκτυο, στη συλλογή του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ δύο ακόμα φωτογραφίες που τραβήχτηκαν στο ίδιο παρατηρητήριο και μάλλον στην ίδια επίσκεψη. Εδώ όμως, αν και διακρίνουμε τον διάδοχο και το τηλεσκόπιο, δεν φαίνεται στο βάθος η πεδιάδα με το Αβγό και με το Μπιζάνι απέναντι. Το έδαφος και τα φυτά στο βάθος είναι επίσης κάπως διαφορετικά.
Χωρίς αμφιβολία λοιπόν, η εικόνα που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα London Illustrated News στις 15 Μαρτίου του 1913 (Εικόνα 2) ήταν «fake news». Δεν χρειάστηκε η μοντέρνα τεχνολογία με την τεχνητή νοημοσύνη και τα λεγόμενα «deep fakes» για αν γίνει η δημοσιογραφική «ζαβολιά»!
