Τα φώτα της σκηνής των πανελλαδικών εξετάσεων έκλεισαν. Όπως κάθε χρόνο, στο επίκεντρο βρίσκονται από τη μία οι μαθητές που συγκέντρωσαν τις υψηλότερες βαθμολογίες, και από την άλλη η συζήτηση για το τι χρειάζεται να αλλάξει στο σύστημα των εξετάσεων μέχρι να φτάσει η επόμενη χρονιά που θα παραμένει σχεδόν ίδιο!
Υπάρχουν όμως και πράγματα για τα οποία δεν απαιτείται να περιμένουμε την επόμενη κυβερνητική μεταρρύθμιση προκειμένου να αλλάξουν. Αρκούν μόνο πρωτοβουλίες από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Για παράδειγμα, πόσο χρήσιμο και ωφέλιμο θα ήταν αν το πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, εκτός από την παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών, παρείχε και άλλες υπηρεσίες στους χιλιάδες των φοιτητών/τριών του. Υπηρεσίες όπως η παροχή πληροφοριών και δεδομένων για την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων από τα 24 τμήματα του ή για το πώς διαμορφώνεται το κόστος ζωής στα Ιωάννινα. Δεδομένα ιδιαίτερα χρήσιμα, που συμβάλλουν στην ορθολογική διαδικασία λήψης αποφάσεων και στον καθορισμό της ποιότητας ζωής των φοιτητών και των γονιών τους και στο παρόν και στο μέλλον.
Οι εμπειρίες μου, μετά την αποφοίτηση από δυο πανεπιστήμια, το Πάντειο (1997) και το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (2018), είναι κοινές στον τομέα αυτό. Κανείς δεν με αναζήτησε κανένας από πανεπιστήμιο για να με ρωτήσει αν συνέχισα τις σπουδές μου, αν βρήκα δουλειά, πόσο χρόνο χρειάστηκα, αν δυσκολεύτηκα, ποιος είναι ο μισθός μου, αν η εργασία μου είναι σε συναφές αντικείμενο με τις σπουδές μου και πόσα άλλα στοιχεία που θα ήταν πολύ χρήσιμα για τον σημερινό υποψήφιο φοιτητή.
Το πανεπιστήμιο Ιωαννίνων μπορεί να «βγει» μπροστά
Το τι προσφέρουν οι 21.196 φοιτητές στην πόλη και στην περιφέρειά μας από οικονομικής άποψης -αν και η πόλη μας δεν μελετάει συστηματικά το πεδίο αυτό- το γνωρίζουμε όλοι, καθώς αποτελούν βαρόμετρο για τη διαμόρφωση του τοπικού εισοδήματος. Το τι προσφέρει το πανεπιστήμιο στους χιλιάδες νέους φοιτητές, από άποψη πληροφοριών και δεδομένων για τον βαθμό απορρόφησής τους από την αγορά εργασίας και το κόστος ζωής στα Ιωάννινα, παραμένει αναπάντητο.
Το πανεπιστήμιο Ιωαννίνων το 2018 βρισκόταν ανάμεσα στα πέντε καλύτερα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα σύμφωνα με την κατάταξη “US News Best Global Universities” και την ίδια χρονιά κατατάσσεται στη θέση 501-600 στην παγκόσμια λίστα που δημοσιεύουν οι The Times Higher Education (THE). Αρκούν όμως μόνο οι επιτυχίες αυτές ή απαιτείται να παρέχει χρήσιμες υπηρεσίες που και πιο ανταγωνιστικό θα το κάνουν και ταυτόχρονα θα συμβάλλουν στην επιστημονική/επαγγελματική εξέλιξη των φοιτητών του;
Ενοικιαστήρια παντού… δεδομένα για την επιστημονική/επαγγελματική εξέλιξη πουθενά
Σήμερα, αν χρειάζεται κάποιος για παράδειγμα να πληροφορηθεί ποιο είναι το ποσοστό των φοιτητών που δεν κατάφεραν να αποφοιτήσουν και ποιος ο συντελεστής δυσκολίας σε κάθε τμήμα, δεν θα βρει αυτά τα δεδομένα. Αν όμως τα είχε και π.χ. αποδείκνυαν ότι από το Τμήμα Πληροφορικής αποφοιτούν για παράδειγμα το 40% των εισαχθέντων, η απόφαση για την εγγραφή στο τμήμα θα παιρνόταν με κριτήρια πιο συναφή με τους στόχους των υποψηφίων φοιτητών.
Ας διαπιστώσουμε όμως την ορθότητα ή όχι όσων αναφέρονται μέσα από παραδείγματα:
- Νέα φοιτήτρια, που πέτυχε την εισαγωγή της στο Μαθηματικό Ιωαννίνων, όσο και να αναζητήσει να βρει πρόσφατες πληροφορίες για τον βαθμό επαγγελματικής της αποκατάστασης με την ολοκλήρωση των σπουδών της δεν θα το καταφέρει. Ο λόγος είναι ότι δεν υπάρχουν σημερινά δεδομένα. Οι τελευταίες διαθέσιμες πληροφορίες υπάρχουν σε μια μελέτη με τίτλο «Σταδιοδρομία των Αποφοίτων του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων» που σκοπός της ήταν η καταγραφή και ανάλυση των ακαδημαϊκών και εργασιακών διαδρομών των αποφοίτων του πανεπιστημίου Ιωαννίνων περιόδου 2001-2009. Το αποτέλεσμα από την έλλειψη αυτών των δεδομένων θα είναι η απόφασή της να σπουδάσει στο Τμήμα Μαθηματικών, να επενδύσει τέσσερα χρόνια για το επαγγελματικό της μέλλον και οι γονείς της να δαπανήσουν μια μικρή περιουσία για την επαγγελματική της προοπτική, να βρίσκεται στον «αέρα» όσο σκληρό και αν ακούγεται. Και πώς να μην είναι στον «αέρα» μια τέτοια σημαντική απόφαση, όταν δεν γνωρίζεις εξ αρχής το ποσοστό απορρόφησης, τις δυνατότητες για μεταπτυχιακές σπουδές και για συμμετοχή σε έρευνα, τις επαγγελματικές προοπτικές, τις αμοιβές που συνδέονται με τη θέση που μπορεί δυνητικά να καλύψει ο απόφοιτος. Χωρίς δεδομένα η απόφαση εγγραφής στο τμήμα είναι συναισθηματική και όχι ρεαλιστική. Η έλλειψη των δεδομένων αυτών, σε συνδυασμό με το ότι το κόστος για σπουδές τεσσάρων χρόνων κυμαίνεται από 000-40.000, κάνει ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη για παροχή σύγχρονων υπηρεσιών προς τους υποψήφιους φοιτητές καθώς, εκτός από την επένδυση στη γνώση, υπάρχει και η επένδυση σε χρήμα η οποία κάποτε θα πρέπει να αποσβεστεί.
- Φοιτήτρια που ξεκινάει τις σπουδές της στο Τμήμα Μαθηματικών του Μονπελιέ στην Γαλλία, όλα αυτά, που δεν γνωρίζει η φοιτήτρια στα Γιάννενα, τα γνωρίζει εξ αρχής και επομένως η απόφαση της στηρίζεται και σε δεδομένα. Συγκεκριμένα:
- στην ιστοσελίδα του τμήματος Επιστήμες/Πτυχίο Μαθηματικών αναφέρεται το ποσοστό επιτυχίας καθώς και το ποσοστό επιτυχίας ανά πεδίου στο λύκειο
Η φοιτήτρια λοιπόν που μόλις πήρε το baccalauréat της με κατεύθυνση «επιστήμες» ξέρει ότι έχει 40% πιθανότητες να περάσει στον 2ο χρόνο φοίτησης και 34% πιθανότητες να πάρει το πτυχίο της. Η φοιτήτρια που μόλις πήρε το baccalauréat της με κατεύθυνση «οικονομικά-διοίκηση» έχει αντίστοιχα 11% πιθανότητες να περάσει στον 2ο χρόνο φοίτησης και 10% να πάρει το πτυχίο της.
- στην ιστοσελίδα του τμήματος Επιστήμες/Μάστερ Μαθηματικών περιγράφεται, εκτός των άλλων, η επαγγελματική/επιστημονική πορεία των φοιτητών μετά από το Μάστερ (μέχρι και το μέσο ορό αποδοχών 30 μήνες μετά από την αποφοίτηση τους).
Η φοιτήτρια, που τα κατάφερε με το πτυχίο της και μπήκε στο Μάστερ, έχει την εξής εικόνα για το επαγγελματικό της μέλλον: 39% των αποφοίτων συνεχίζουν σε PhD, ενώ από το 36% που επιλέγουν να εργαστούν, 80% βρήκαν εργασία σε 2,5 χρόνια μετά από την αποφοίτηση τους και λαμβάνουν κατά μέσο όρο ετήσιες μικτές απολαβές 50.981€.
https://osipe.edu.umontpellier.fr/files/2020/02/Master-FDS-MATHEMATIQUES.pdf
- στο ενημερωτικό έντυπο του πανεπιστήμιου αναφέρεται και το μέσο μηναίο ποσό που θα χρειαστεί η φοιτήτρια στο Μονπελιέ, ήτοι 800€ μαζί με το ενοίκιο (400€), διατροφή (200€), μεταφορές (30€), κοινωνικές δραστηριότητες (100€), τηλέφωνο (30€), internet (20€) και προμήθειες για το πανεπιστήμιο (20€).
https://www.umontpellier.fr/wp-content/uploads/2019/10/Guide-EI2019-FR-web.pdf
Το κόστος ζωής για τον φοιτητή είναι «υπόθεση εργασίας»
Με την ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής, 3.723 νέοι φοιτητές έρχονται στην πόλη μας μαζί με τους γονείς τους προκειμένου να αναζητήσουν στέγη. Αν πήγαιναν όμως στη Σαραγόσα της Ισπανίας για να σπουδάσουν στο ZLC, θα ήξεραν, πριν καν μπουν στο αεροπλάνο και από τον ίδιο τον οργανισμό, πόσο κοστίζει το ενοίκιο, το φαγητό, οι επικοινωνίες, οι μεταφορές, οι κοινωνικές του δραστηριότητες.
Στα Γιάννενα δυστυχώς δεν παρέχονται τέτοιες υπηρεσίες με αποτέλεσμα ως τεχνική λήψης απόφασης να υιοθετείται το γνωστό «βλέποντας και κάνοντας» ή «το θα δούμε» και ο οικογενειακός προϋπολογισμός να βρίσκεται υπό διαρκή αναθεώρηση. Επιπλέον, από το σύνολο των φοιτητών σίγουρα υπάρχει ένας αριθμός που δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στα έξοδα αυτά και μπορεί και να οδηγηθεί και στην ακύρωση των σπουδών του. Φυσικά ούτε αυτό το δεδομένο το έχουμε, ούτε καν εκτίμηση δεν μπορεί να γίνει. Αν όμως ήταν γνωστό θα μπορούσαν να σχεδιαστούν κατάλληλες τοπικές πολιτικές και να παρθούν μέτρα. Οι μεταρρυθμίσεις δεν αφορούν μόνο το σύστημα εισαγωγής στα πανεπιστήμια αλλά και την ίδια τους την ύπαρξη και το δυναμικό οικοσύστημα που αυτά αποτελούν. Το να δημιουργηθεί ένας μόνιμος μηχανισμός παρακολούθησης της επαγγελματικής αποκατάστασης των αποφοίτων του Πανεπιστημίου που θα διοχετεύει πληροφορίες δεν αποτελεί μεταρρύθμιση αλλά μια σύγχρονη υπηρεσία που θα έπρεπε να παρέχεται ήδη.
Στις μέρες μας, με τις θεωρίες συνωμοσίας να σφυρίζουν γύρω-γύρω, η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και η εξοικείωση με στρατηγικές λήψης απόφασης που βασίζονται σε δεδομένα και όχι στο… «μύρισμα νυχιών» ή σε post στο facebook, αναδεικνύονται ως κρίσιμοι στόχοι για την επιβίωση φιλελεύθερων δημοκρατικών κοινωνιών. Τα πανεπιστήμια θα έπρεπε, αυτά πρώτα, να διευκολύνουν την επίτευξη των στόχων αυτών παρέχοντας στους φοιτητές δεδομένα χρήσιμα για τη λήψη αποφάσεων που, μερικές φορές, μπορεί να είναι και αποφάσεις ζωής.
