Κάποια στιγμή το 1999 άκουσα τα κομμάτια Channel One Suite και Ode to the Big Sea των Cinematic Orchestra.
Κάπου μεταξύ ηλεκτρονικής μουσικής και τζαζ (τότε ήταν της μόδας και η λέξη soundscapes, δηλαδή ηχο-τοπία), ήταν ένας ήχος που ακουγόταν φρέσκος αλλά και αρκετά προσιτός, αν αναλογιστεί κανείς την κυριαρχούσα (και συνήθως απόλυτη και απόλυτα λανθασμένη) άποψη τόσο για την ηλεκτρονική όσο και για την τζαζ, ότι είναι απρόσιτες και γενικά «δύσκολες». Να σημειώσουμε εδώ ότι οι σπουδαιότεροι μουσικοί της τζαζ δε σπούδασαν στο Μπέρκλεϊ, αλλά αυτό είναι ένα θέμα του πώς αντιλαμβάνεται κανείς τη μουσική και τους δημιουργούς της και ιδιαίτερα εκείνη τη μουσική που δεν ακουμπά στον λόγο μέσω του στίχου.
Στη χώρα μας, όταν δεν καταλαβαίνουμε κάτι ή απλά δεν έχουμε όρεξη να ασχοληθούμε συνήθως, το κατηγοριοποιούμε σε ακούσματα «ελίτ». Γενικά μας παίρνει (πολύ) χρόνο για να αφομοιώσουμε κάτι. Και όταν το αφομοιώνει ένα μέρος του κόσμου, το υπόλοιπο, που αρνείται πεισματικά οποιαδήποτε αλλαγή, το κατατάσσει μοιραία σε «δύσκολο», «ελιτίστικο», καταδικασμένο να αφορά λίγους που –σε μία ακόμη έξαρση συνωμοσιολογίας- θέλουν να αλλοιώσουν έναν κυριαρχικό πολιτισμό. Ακόμη και τα «εύκολα» ρεμπέτικα δέχθηκαν κάποτε από την ανάποδη πλευρά μια ανάλογη κριτική, ενώ καλό είναι να θυμόμαστε ότι η συγκεκριμένη μουσική ξεκίνησε από «λίγους» για λίγους για να παίζεται σήμερα σε μεγάλα στάδια και να δίνει το στίγμα της Ελλάδας του προηγούμενου αιώνα.
Σε ένα εξαιρετικό σημείο του βιβλίου Fight The Power (εκδ. Οξύ), ο ράπερ –λαϊκός αφροαμερικανός ήρωας και μέλος των επιδραστικών Public Enemy- αναφέρει μια στιχομυθία με τον Bono, τραγουδιστή και στιχουργό των Ιρλανδών U2. O διάσημος πια Ιρλανδός, που έρχεται από μια εντελώς διαφορετική κουλτούρα από εκείνη του αφροαμερικανού ράπερ, του εξομολογείται το κυνήγι που δέχθηκε ο ίδιος και το συγκρότημά του στο ξεκίνημά τους. Παρομοιάζει τις κοινωνίες με έναν κουβά γεμάτο καβούρια. Όταν ένα καταφέρνει να φτάσει στο χείλος του κουβά και ετοιμάζεται να πηδήξει έξω από αυτόν, τα υπόλοιπα το τραβούν πάλι πίσω και βαθιά μέσα στον κουβά.
Είκοσι χρόνια μετά την «Ωδή στη Μεγάλη Θάλασσα» και αφού έχουν παίξει από κλαμπ μέχρι το Ίδρυμα Νιάρχος, οι Cinematic Orchestra επιστρέφουν σε διαδικτυακή συναυλία στο Royal Festival Hall του Λονδίνου στις 29 Ιανουαρίου, σε μια συναυλία η οποία παρουσιάζεται ως global event (παγκόσμιο γεγονός) τόσο εξαιτίας του γεγονότος ότι είναι προσβάσιμη σε όλους μέσω ίντερνετ όσο και –κυρίως- για το ότι ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα πολιτισμού στον κόσμο ξεκινά με ένα συγκρότημα που κάποτε ξεκίνησε ως dj project (άρα και πιο «λαϊκό») και κατέληξε να γράφει μουσική για το αριστούργημα του Dziga Vertov «Ο άνθρωπος με την κινηματογραφική μηχανή». Δεν υπάρχει μουσική για ελίτ, ούτε ελίτ μουσικοί. Μόνο ανοιχτά μυαλά και ισορροπημένοι λαβύρινθοι. Μεταξύ όμως μυαλών και αυτιών, κυριαρχεί μια συγκεκριμένη νοοτροπία που νιώθει απειλή από το άγνωστο ή το ασυνήθιστο και προσπαθεί να το καταπιέσει από φόβο μήπως ανακαλύψει ακόμη περισσότερος κόσμος πόσο μονοδιάστατη είναι εκείνη.
Το να καταπιέζει κανείς αυθόρμητες τάσεις και εκφράσεις παραμένει μια άσκηση ματαιότητας. Το να απορρίπτεις το «δύσκολο», δε σημαίνει απαραίτητα ότι και θα το αφανίσεις, ενώ κάποια στιγμή μοιραία θα ανακαλύψεις ότι η φαινομενική έλλειψη φρέσκου σημαντικού πολιτιστικού αποτυπώματος μπορεί να οφείλεται και σε τέτοιες απορρίψεις.
Πρόσφατα, στην εκπομπή «Μουσικό Κουτί» της ΕΡΤ, που παρουσιάζει ο Νίκος Πορτοκάλογλου, ο Φοίβος Δεληβοριάς ανέφερε ότι «δε μας λείπουν οι φωνές, οι συνθέτες μας λείπουν». Λίγες μέρες μετά έτυχε να ακούσω τον καινούριο δίσκο της Τάνιας Γιαννούλη με τίτλο «In fading light» και να διαπιστώσω για ακόμη μια φορά ότι ούτε οι συνθέτες μας λείπουν, άσχετα αν ο Δεληβοριάς αναφερόταν σε ένα συγκεκριμένο είδος, το οποίο ο ίδιος υπηρετεί και μάλιστα με θαυμαστά αποτελέσματα. Απαράβατος κανόνας του φυσικού μας κόσμου αλλά και κοινή λογική μας λένε ότι, αν ανοίξει κανείς το παράθυρο, στο σπίτι, μαζί με το καυσαέριο, δεν μπορεί, θα εισχωρήσει και λίγος καθαρός αέρας…
