Η αυστηρή εφαρμογή του νέου νομοθετικού πλαισίου, οι αστυνομικές παρεμβάσεις, οι συλλήψεις και τα πρόστιμα έχουν διαμορφώσει το τελευταίο διάστημα ένα περιβάλλον, που απειλεί ευθέως τη βιωσιμότητα των παραδοσιακών γλεντιών, αποστερώντας ταυτόχρονα και πολύτιμα για τη λειτουργία τους έσοδα τους πολιτιστικούς συλλόγους και τα αθλητικά σωματεία, που έχουν στις περισσότερες εκδηλώσεις τον ρόλο του διοργανωτή.
Μετά το σχετικό του «Ηπειρωτικού Αγώνα» με τίτλο «Πανηγύρια με το… ρολόι στο χέρι», θέση για το θέμα έλαβε επίσημα ο Δήμος Ιωαννιτών, με δημόσια τοποθέτησή του υπέρ της διατήρησης και της προστασίας των πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Ο Δήμος Ιωαννιτών εκφράζει την ιδιαίτερη ανησυχία του για τις τελευταίες εξελίξεις, που σχετίζονται με την αστυνομική διακοπή πολιτιστικών εκδηλώσεων και πανηγυριών, τονίζοντας ότι οι παραδοσιακές μουσικές εκδηλώσεις και ειδικότερα τα πανηγύρια «αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ηπείρου και βασικό στοιχείο συνοχής των τοπικών μας κοινωνιών». Προσθέτει, επίσης, πως δεν προσφέρουν μόνο διασκέδαση αλλά «χτίζουν γέφυρες που ενώνουν γενιές, αναδεικνύουν την τοπική ταυτότητα, ενεργοποιούν εθελοντικές δράσεις και προσφέρουν – ιδίως στους καλοκαιρινούς μήνες – έναν πολύτιμο τόπο συνάντησης για κατοίκους και απόδημους».
Ο Δήμος υπερασπίζεται τον ρόλο των πολιτιστικών συλλόγων, σημειώνοντας πως «με μεράκι και προσωπική εργασία προσφέρουν πολιτιστικό έργο που οφείλουμε να προστατεύσουμε». Εκφράζει επίσης την αντίθεσή του στο γεγονός ότι «η παράδοση, ο χορός και το δημοτικό τραγούδι αντιμετωπίζονται σήμερα ως παραβατικές συμπεριφορές» και καλεί σε «πνεύμα κατανόησης και συνεργασίας», επισημαίνοντας ότι η ανοχή που ζητείται, αφορά μετρημένες μέρες τον χρόνο, πάντα σε πλαίσιο σεβασμού, με σαφή χρονικά όρια και υπεύθυνη στάση από τους διοργανωτές. «Η αναγκαία ισορροπία ανάμεσα στην κοινή ησυχία και την πολιτιστική έκφραση δεν μπορεί να επιτυγχάνεται με χειροπέδες», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Καταλήγοντας, ο Δήμος ζητά τη θέσπιση «ενός νέου ρυθμιστικού πλαισίου που να λαμβάνει υπόψη την εθιμική, κοινωνική και πολιτιστική αξία των εκδηλώσεων αυτών, ώστε να μην καλείται η Αστυνομία να γίνεται ρυθμιστής της παραδοσιακής ψυχαγωγίας», ενώ ξεκαθαρίζει πως «η ελληνική παράδοση δεν είναι “παρανομία”. Είναι δικαίωμα. Είναι πολιτισμός. Είναι αυτό που μας ενώνει. Και στον τόπο μας, δεν διαπραγματευόμαστε τη ζωντάνια της».
Αλλαγή του πλαισίου ζητά η Πανηπειρωτική
Στη δημόσια συζήτηση παρεμβαίνει και η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδας με εκτενές ψήφισμα, όπου εκφράζεται η έντονη ανησυχία για το καθεστώς που διαμορφώνεται γύρω από τα παραδοσιακά πανηγύρια.
Η ΠΣΕ υπογραμμίζει τη σημασία των εκδηλώσεων αυτών ως «προνομιακό στίβο της ζώσας παράδοσης του λαού μας, τον κοινό χώρο αναβάπτισης και αναθάρρησης της ίδιας της κοινότητας», ενώ τονίζει τη συμβολή των Αδελφοτήτων και Συλλόγων των αποδήμων Ηπειρωτών, οι οποίοι «έχουν εδώ και πολλές δεκαετίες αναλάβει τη διοργάνωση των πανηγυριών στα χωριά τους, στηρίζοντας έτσι κι εκείνους που τα κρατάνε ζωντανά όλο το χρόνο».
Στο ψήφισμα ασκείται κριτική στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, καθώς, όπως αναφέρεται, «το τελευταίο διάστημα, μέσα από εξαντλητικούς ελέγχους, επιβολή προστίμων, αυτόφωρες διαδικασίες […] επιχειρείται μία συστηματική προσπάθεια ουσιαστικά κατάργησης αυτών των κοινωνικών εκδηλώσεων». Η Πανηπειρωτική κάνει λόγο για «δεύτερη χρονιά καλλιέργειας ενός κλίματος αποθάρρυνσης», σημειώνοντας πως το νέο νομοθετικό πλαίσιο «αντιμετωπίζει τα πανηγύρια με στυγνούς επαγγελματικούς όρους, ως κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, αδυνατώντας να συμπεριλάβει πρόνοιες σε σχέση με τον ανεκτίμητο κοινωνικό και τοπικό τους ρόλο, την εθελοντική συμμετοχή στην επιτέλεσή τους».
Η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδας καλεί την κυβέρνηση και τις αρμόδιες υπηρεσίες στην άμεση αλλαγή του σχετικού νομοθετικού πλαισίου και έως τότε στην αναστολή ή έστω ελαστική εφαρμογή της παρούσας νομοθεσίας. Συγκεκριμένα, καλεί την πολιτεία να επιτρέπει τη διοργάνωση των πανηγυριών από εθελοντές των συλλόγων, να προβλέψει παράταση του ωραρίου κοινής ησυχίας, να επιτρέπει την εθελοντική ανάπτυξη μουσικών και χορευτικών τμημάτων, να επιτρέπει την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων και τη διάθεση εδεσμάτων, καθώς και να διατηρήσει το ισχύον καθεστώς απαλλαγής ΦΠΑ για εκδηλώσεις συλλόγων.
Η Συνομοσπονδία καταλήγει με κάλεσμα προς όλα τα μέλη της «σε επαγρύπνηση, διαδικτύωση, αλληλοστήριξη σε αυτόν τον αγώνα για το σήμερα και το αύριο των πανηγυριών, το σήμερα και το αύριο της ζώσας παράδοσης». Υπενθυμίζει δε την ανάγκη αυστηρής τήρησης της παραδοσιακής μορφής των εκδηλώσεων, επισημαίνοντας πως «ο αγώνας ενάντια σε ό,τι απειλεί την πραγματοποίηση των πανηγυριών […] είναι κοινός και αδιαίρετος αγώνας για τη διαφύλαξη της ζώσας πολιτιστικής κληρονομιάς».
«Αυτοφωράκηδες» και αλλαγή ωραρίου
Παρά τις συλλήψεις του τελευταίου διαστήματος, πάντως, κανονικά προγραμματίζονται μουσικές εκδηλώσεις – πανηγύρια σε αρκετά σημεία του λεκανοπεδίου, με τους διοργανωτές, όμως, να λαμβάνουν τα μέτρα τους, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι δε θα καταλήξουν στο αυτόφωρο και τα γλέντια δε θα τελειώσουν πρόωρα.
Πολλοί επιλέγουν να προχωρούν σε… προσλήψεις υπευθύνων, που θα έχουν τον ρόλο του «αυτοφωράκια», ενώ πολλοί είναι σε επαφή με τους μουσικούς, ώστε να αναπροσαρμοστούν τα ωράρια εμφάνισης και να ολοκληρώνονται οι εκδηλώσεις στις 2-3 τα ξημερώματα και όχι όταν ο ήλιος φτάνει στην κορυφή του ουρανού.
