Σύμφωνα με την μελέτη, ο Αώος στερεύει και προτείνεται η άμεση θέσπιση μόνιμης ελάχιστης οικολογικής παροχή 0,37 m³/sec, ενώ κρίνεται απαιτούμενη και η θέσπιση συμπληρωματικής ροής ίσης με το 20% της μέσης ημερήσιας παροχής πριν τη κατασκευή του φράγματος, το 1987, λαμβάνοντας έτσι υπόψη τη φυσική διακύμανση των υδρολογικών συνθηκών, ώστε να καλυφθούν εποχικές ανάγκες, όπως η αναπαραγωγή ψαριών και η φυσική αναδιαμόρφωση της κοίτης.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η κατασκευή του φράγματος, ως βασική υποδομή του Υδροηλεκτρικού Σταθμού και της τεχνητής Λίμνης Πηγών Αώου, προκάλεσε την πλήρη διακοπή της τροφοδοσίας νερού στον ποταμό, με αποτέλεσμα μία σειρά συνεπειών στο ευρύτερο οικοσύστημα.
Η ανάγκη για άμεση ρύθμιση της οικολογικής παροχής στις πηγές του Αώου τεκμηριώνεται στην πρόσφατη μελέτη, « Εκτίμηση Οικολογικής Παροχής για τον Ποταμό Αώο κατάντη του Φράγματος (του Ταμιευτήρα) Πηγών Αώου» των Schmutz, Βλαχόπουλου και Ζόγκαρη, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Σώστε την Μπλε Καρδιά της Ευρώπης» και δημοσιεύθηκε από την οργάνωση Riverwatch και το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA).
Όπως σημειώνεται, το τμήμα του Αώου κάτω από το φράγμα, λόγω της μηδενικής παροχής νερού, έχει πλέον υποβαθμιστεί σε ρυάκι με πλάτος μόλις 1,3μ. Παράλληλα, έχουν προκληθεί σημαντικές υδρομορφολογικές αλλοιώσεις, τόσο ως προς το βάθος, όσο και το πλάτος του ποταμού, ενώ εξαιρετικά σημαντικές είναι και οι επιπτώσεις στην παρόχθια δομή του.
Επίσης, η έλλειψη ροής έχει οδηγήσει σε μείωση των ειδών και του πληθυσμού ιχθυοπανίδας και δραματική απώλεια βιοτόπων, ειδικά για είδη όπως η Βαλκανική Πέστροφα (Salmofarioides), η οποία αποτελεί προστατευόμενο είδος σύμφωνα με την Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ).
Μάλιστα, η έλλειψη οικολογικής παροχής είναι ιδιαίτερα κρίσιμη κατά τους θερινούς μήνες, όταν η ροή του νερού είναι πολύ χαμηλή και η θερμοκρασία πολύ υψηλή– συνθήκες, που καθιστούν αυτή την περίοδο τη δυσμενέστερη για τις υδρόβιες βιοκοινότητες, ιδίως υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής.
Τέλος, οι αθροιστικές επιπτώσεις λόγω έλλειψης οικολογικής παροχής εντοπίζονται σε τμήματα του Αώου, που βρίσκονται τόσο εντός τριών προστατευόμενων περιοχών του Ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000, όσο και εντός του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου.
«Ο Αώος δεν είναι απλώς ένα ποτάμι. Είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στη φύση, τον πολιτισμό και τις τοπικές κοινωνίες. Η διασφάλιση της ροής του είναι ζήτημα περιβαλλοντικής προστασίας, αλλά και βασική προϋπόθεση για ένα βιώσιμο μέλλον», αναφέρει ο εκτελεστικός διευθυντής στο MedINA Αλέξης Κατσαρός, με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις MedINA, EuroNatur και RiverWatch να καλούν το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τις αρμόδιες περιφερειακές υπηρεσίες να θεσμοθετήσουν άμεσα καθεστώς οικολογικής παροχής στο Φράγμα των πηγών του Αώου. Επιπρόσθετα, χρειάζεται να τροποποιηθεί η ισχύουσα ελληνική νομοθεσία ώστε να προβλεφθεί ρητά η υποχρέωση καθορισμού οικολογικής παροχής όλων των μεγάλων φραγμάτων, λαμβάνοντας υπόψη τα πρότυπα που είναι σε ισχύ για τα Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα (ΜΥΗΕ).
Σύμφωνα με την σύνοψη της μελέτης, η προτεινόμενη οικολογική παροχή αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά τις οικολογικές συνθήκες στην περιοχή μελέτης. Συγκεκριμένα, θα υποστηρίξει την επιβίωση μεγαλύτερων ψαριών σε τμήματα του ποταμού όπου, λόγω της απουσίας οικολογικής παροχής, έχουν καταγραφεί μόνο μικρόσωμα άτομα. Παράλληλα, θα οδηγήσει σε αύξηση της συνολικής πυκνότητας ιχθυοπανίδας σε όλα τα σημεία της περιοχής, ενισχύοντας τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των ενδιαιτημάτων για τα υδρόβια είδη.
Σε θεσμικό επίπεδο, η εφαρμογή οικολογικών παροχών δεν περιορίζεται μόνο στην κάλυψη των απαιτήσεων της Οδηγίας-Πλαίσιο για τα Ύδατα (2000/60/ΕΚ), αλλά συμβάλλει ουσιαστικά και στην επίτευξη των στόχων της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ), υποστηρίζοντας τη διατήρηση και αποκατάσταση της φυσικής οικολογικής λειτουργίας ενός από τους τελευταίους άγριους ποταμούς της Ευρώπης.
