Τις Κυριακές του Σεπτέμβρη, η παραλίμνιος διαδρομή στα Γιάννενα αλλάζει όψη. Χωρίς αυτοκίνητα, η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική: παππούδες στα παγκάκια, μαμάδες με καροτσάκια, παιδιά που τρέχουν, συμπολίτες που ποδηλατούν, μεσήλικες που κατέβηκαν με τα πόδια από το κέντρο για μια βόλτα στη λίμνη. Ο χώρος, που συνήθως καταλαμβάνεται από σταθμευμένα ή κινούμενα οχήματα, αποδίδεται για λίγες ώρες στους ανθρώπους. Και αυτό από μόνο του είναι μια εμπειρία που αξίζει.
Φυσικά, δεν λείπει ο αντίλογος. Γίνεται λόγος για «νεκρή περιοχή», για «αποκλεισμό ομάδων» ή για «κυκλοφοριακό κομφούζιο». Κάποιοι θεωρούν ότι ο ήδη μεγάλος χώρος για πεζούς είναι αρκετός, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως η πόλη χρειάζεται ολοκληρωμένο σχέδιο και όχι αποσπασματικά μέτρα.
Μόνο που η πραγματικότητα είναι λιγότερο δραματική από όσο παρουσιάζεται. Ας δούμε κατ’ αρχάς ποιος ακριβώς αποκλείεται. Την περασμένη Κυριακή τα καφέ και τα εστιατόρια ήταν όλα γεμάτα. Παππούδες και ηλικιωμένοι περπατούσαν στον παραλίμνιο, οικογένειες έκαναν τη βόλτα τους, παιδιά έπαιζαν ξέγνοιαστα. Ακόμη και τα ΑμεΑ, που πράγματι έχουν σοβαρά προβλήματα μετακίνησης στην πόλη, δεν δυσκολεύονται επειδή κλείνει για λίγες ώρες ο δρόμος δίπλα στη λίμνη· δυσκολεύονται γιατί δεν μπορούν να μετακινηθούν με ασφάλεια σε πεζοδρόμια γεμάτα τραπεζοκαθίσματα ή επειδή κάποιοι παρκάρουν στις θέσεις τους ή καταλαμβάνουν τις μπάρες αναπήρων. Αν ρωτήσει κανείς τους ίδιους, εκεί βρίσκεται ο πραγματικός αποκλεισμός.
Επιπλέον, η απόσταση από το κέντρο προς τη λίμνη δεν είναι ανυπέρβλητη. Δέκα λεπτά κατηφόρα από το δημοτικό πάρκιγνκ στα Λιθαρίτσια, άλλα τόσα από τα παλιά Σφαγεία (αν προορισμός μας είναι η πλατεία Μαβίλη) είναι αρκετά για να φτάσει κανείς στον Μόλο. Μήπως λοιπόν δεν μιλάμε για πρόβλημα πρόσβασης, αλλά για άρνηση να χάσουμε τη βολή που μας προσφέρει η μετακίνηση με το όχημά μας; Μήπως έχουμε συνηθίσει να απαιτούμε θέση πάρκινγκ έξω από το σπίτι, κάτω από το γραφείο, δίπλα στο καφέ;
Από την άλλη, οι ενστάσεις για την ανάγκη ολοκληρωμένου σχεδίου δεν είναι αβάσιμες. Η παραλίμνιος χρειάζεται πράγματι μια συνολική προσέγγιση, όχι απλώς επικοινωνιακούς εντυπωσιασμούς. Εκεί ακριβώς χωράνε οι προτάσεις –εστιασμένες στην εν λόγω πρωτοβουλία:
- Να θεσπιστούν πιλοτικά δρομολόγια μέσων μαζικής μεταφοράς από το κέντρο προς τον παραλίμνιο κάθε Κυριακή που ο δρόμος είναι κλειστός. Αν υπάρχει ανταπόκριση, τα δρομολόγια μπορούν να επεκταθούν και από άλλες περιοχές γύρω από το κέντρο. Ας βεβαιωθούμε, πρωτίστως, όμως ότι πραγματικά υπάρχει η ανάγκη αυτών των δρομολογίων.
- Να δημιουργηθούν ή να αξιοποιηθούν χώροι στάθμευσης, ιδιωτικοί και δημόσιοι, ώστε όσοι επιμένουν να μετακινούνται με αυτοκίνητο να έχουν επιλογές χωρίς να επιβαρύνουν το παραλίμνιο.
- Να καλλιεργηθεί σταδιακά η κουλτούρα της αστικής κινητικότητας. Δεν γίνεται να μιλάμε για «πράσινες πόλεις» και «συμπερίληψη» όταν δεν μπορούμε να περπατήσουμε δέκα λεπτά ή να δεχθούμε ότι ο δημόσιος χώρος ανήκει σε όλους, όχι μόνο στα ΙΧ.
Και ας μην ξεχνάμε κάτι ουσιώδες: μιλάμε για τέσσερις ή πέντε, άντε δέκα Κυριακές τον χρόνο. Όχι για μόνιμη απαγόρευση, ούτε για «καταστροφή». Μάλιστα, δεν είναι καινούργια ιδέα: στην προηγούμενη θητεία της σημερινής δημοτικής αρχής (2015–2019), η τότε αντιδήμαρχος Πρασίνου Ελένη Βασιλείου είχε προτείνει την οριστική πεζοδρόμηση της παραλίμνιας διαδρομής. Η αμέσως προηγούμενη δημοτική αρχή την είχε εφαρμόσει περιοδικά αρκετές φορές.
Ίσως λοιπόν αυτές οι λίγες Κυριακές του Σεπτέμβρη να είναι μια καλή πρόβα για το πώς θα μπορούσε να είναι τα Γιάννενα: με περισσότερη ανάσα, λιγότερο θόρυβο, περισσότερο χώρο για ανθρώπους. Αρκεί να τολμήσουμε να βγούμε για λίγο από τη βολή μας και να αποφασίσουμε να διαθέσουμε κάτι από τα κεκτημένα μας για το καλό όλων μας. Και –κυρίως- της πόλης.
